مراسم شانزدهم آذر در یک نگاه و جمع بندی آن

تقی روزبه

چگونگی برگزاری  روز دانشجو به مثابه برشی از وضعیت برای ارزیابی دقیق تر از جنبش دانشجوئی در فضای  سرکوب سنگین و آنچه که در زیر پوست دانشگاه ها و جامعه می گذرد شاخص مناسبی است.

گزارشات موجود اعم از فیلم و یا مکتوب بازتاب دهنده نکات زیر هستند:

- شکل حرکت اکثراً به صورت تعطیل کردن کلاس های درس و برگزاری  تجمعات اعتراضی درون دانشگاه ها  و مجامع دانشجوئی  کشوراعم ازدولتی و آزاد در مقیاس سراسری بوده است.گرچه دراین میان برخی دانشگاه ها  و محیط های دانشجوئی  بدلیل شدت تهدیدها و جو سرکوب نتوانستند روزدانشجو را به نحو دلبخواه خود برگزارکنند.

- دو شعار اصلی آزادی زندانیان سیاسی و مرگ بر دیکتاتور (و نیز دولت مردم فریب) بوده است.

- گرچه نیروهای رژیم نیز سعی داشتند با مصادره 16 آذر برنامه های مورد نظر خود را اجرا کنند، که با اعتراض و یا بایکوت دانشجویان مواجه شدند.در این رابطه اعتراض دانشجویان به حضور صفار هرندی در دانشگاه کرمانشاه و دادن شعار مرگ بر دیکتاتور و نیز با حضور نقدی دردانشگاه تبریز از نمونه های آن است.

دانشجویان قبل از 16 آذر با شعار نویسی بر در و دیوار دانشگاه ها و بعضاً در بیرون از دانشگاه ها به استقبال 16 و حتی برگزاری برخی پیش اعتراضات به استقبال 16 آذر امسال رفتند. انجام تظاهرات شبانه بر پشت بام ها در شمار محدودی از محلات تهران پیش از15 آذر و نیز شب 16 آذر تلاشی از جمله آنها بود.

- هم چنین صدور بیانیه ها از سوی گرایش های مختلف دانشگاهی از جمله تحکیم وحدت، انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی و دانشجویان  دموکراسی خواه  و دانشجویان سوسیالیست و بطور کلی چپ ها و سایر بیانیه هائی که توسط دانشجویان دانشگاه های مختلف انتشار یافت، وجه دیگری از اقدامات امسال جنبش دانشجوئی بود.

- از دیگر ویژگی های جنبش دانشجوئی علاوه بر بزرگداشت یادبود سه یار دانشگاهی،  بزرگداشت جان باختگان دانشجوئی اعتراضات سال گذشته و نیز دانشجویان زندانی در دانشگاه های مختلف و همراه با خواست آزادی آنها  بود. دانشگاه قزوین و  امیرکبیر و علم وصنعت و... از موارد برجسته آن بود.

- هم چنین در آستانهء 16 آذر دیدار برخی فعالین دانشجوئی با خانواده های جان باختگان  و یا دانشجویان زندانی را می توان از ابتکارات مناسب جنبش دانشجوئی دانست که البته می تواند گسترش پیدا کرده و به یک رویه خوب و جاافتاده تبدیل شود.

- پیام های ارسالی و سرشار از روحیه مقاومت توسط برخی  دانشجویان  زندانی را باید یکی دیگر از جلوه های درخشان مقاومت دانشجویان حتی در درون زندان ها و حاکی از پیوند نیرومند  درون و بیرون دانست.

- اطلاعیه برخی اساتید به مناسب روز دانشجو و در حمایت از جنبش دانشجوئی نیز نشانه ای از پیوند بین اساتید و دانشجویان بود. گرچه هنوز نتوانسته است جنبه فراگیر و گسترده داشته باشد.

- رژیم از مدت ها قبل برای کنترل اوضاع خود را آماده کرده بود. و بطور اخص اقدامات لازم را برای کنترل خیابان های اطراف دانشگاه تهران به عمل آورده بود و حتی در اقدامی با کشیدن پرده برزنت  بر روی میله های دانشگاه تلاش کرده بود که از امکان و خطر تماس  دانشگاه و بیرون دانشگاه ممانعت به عمل آورد. علاوه بر قرق اطراف دانشگاه و کنترل ترددها، طبق برخی گزارشات چهار کلانتری  شهر نیز بحال آماده باش درآمده بودند. ضمن آنکه به مناسبب تلاقی روز دانشجو با شروع ماه محرم بسیج دانشجوئی و سایر عمله و اکره رژیم در دانشگاه سعی کردند که برای ممانعت از برگزاری مراسم دانشجوئی ممانعت به عمل آورند و یا آن را تحت الشعاع مراسم مذهبی قرار دهندکه البته موفق نشدند. آنها هم چنین در نقاط مختلف به دستگیری و یا حتی گروگان گیری شماری از دانشجویان مبادرت کردند.

*****

در مجموع گرچه برگزاری 16 آذر امسال متأثر از فضای سنگین سرکوب  بر جامعه و محیط های دانشگاهی بود، با این همه اعتراضات دانشجوئی و شعارهای آن نشان دادکه جنبش دانشجوئی علیرغم ادعاهای رژیم خاموش نشده و هم چون آتش زیر خاکستر است.

نکته ای را که باید به این جمع بندی اضافه کرد کوشش اصلاح طلبان سبز برای نشان دادن حضور و دامنه نفوذ خود  در جنبش بود. آنها ازمدتها پیش به تدارک پرداخته و با بسیح و سازماندهی نیروهای حامی خویش در دردون دانشگاه ها (با شعارها و پوسترها و پیش برد اشکال معین اعتراضی و...) و هم چنین  در خارج کشور قصد داشتند که به نمایش نفوذ خود در میان جنبش دانشجوئی بپردازند. مصرف اصلی این تلاش نشان دادن حضور خویش در باصطلاح متن جامعه مدنی و در میان جنبش دانشجوئی، به حاکمیت بود تا مبادا دچار این تصور باطل شود که گویا جنبش سبز از نفس افتاده است و بر این اساس مرتک اشتباه محاسبه در مورد آن ها بشود. علاوه بر آن قصد دیگر آنها از حضور فعال در میان جنبش دانشجوئی، کنترل شعارها و جهت دادن به مطالبات جنبش دانشجوئی بود و از این طریق تأثیرگذاری بر کل جامعه و مطالبات آنها تا با اجتناب از شعارها و یا اقدامات ساختار شکن، سطح اعتراضات از محدوده مورد نظرآنها فراتر نرود. مشارکت و سخنرانی در مراسم انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پرشکی در سالن این دانشگاه و تلاش در افزودن شعارهائی چون الله اکبر و یاحسین و میرحسین در سایر تجمعات اعتراضی... درهمین راستا بود.

دو نکتهء کلیدی

مهمترین نکته ای که اکنون در برابر جنبش دانشجوئی قرار دارد و در واقع جای آن در میان شعارهای اصلی خالی است، آن است که مطالبات جامعه با تشدید بحران اقتصادی و دامنهء فلاکت و فقر در کنار بحران سیاسی و مبارزه برای دمکراسی و آزادی وارد فاز جدیدی می شود. فازی که ویژگی آن درهم تنیده شدن مطالبات کلان اقتصادی عدالت خواهانه با مطالبات کلان سیاسی علیه استبداد سیاسی و برقراری یک دموکراسی واقعی است. شکل گیری چنین پدیده ای  جنبش دانشجوئی را بطور اجتناب ناپذیر در برابر گزینش یک چرخش به چپ و رادیکال تر شدن قرار داده است. گامی که بدون آن جنبش دانشجوئی قادر به ایفاء نقش مترقی و پیشرو در حوادث طوفانی پیشارو نخواهد شد و خود جنبش هم بدون توجه به آن قادر به آزاد کردن تمامی پتانسیل و ظرفیت خویش برای نیل به اهداف اصلی اش نخواهد بود. البته برداشتن چنین گامی از سوی جنبش دانشجوئی به معنی فاصله گرفتن از گفتمان های لیبرالی و یا اصلاح طلبانه ای است که با نادیده گرفتن مطالبات اقتصادی - معیشتی اکثریت بسیار بزرگ زحمتکشان و یا براندازی استبداد حاکم، تلاش می کنند جنبش دانشجوئی را درخدمت اهداف خویش بکار گیرند.

دومین نکتهء مهم آن است که رویکرد فوق اکنون به مثابه شرط لازم برای تحقق رویکرد بس مهم دیگری که گسترش پیوندهای جنبش دانشجوئی با جنبش کارگری و همهء مزد و حقوق بگیران باشد درآمده است. هم چنانکه طرح و دفاع از مطالبات پایه ای سایر جنبش های اجتماعی شرط گسترش پیوند متقابل  با جنبش زنان و جوانان و جنبش اقلیت های ملی است.

2010-12-09

بازگشت به خانه