شروع می تواند با چند توضيح همراه باشد، مثل اينکه:
شما بيش از چهل و چند سال است که در صحنهء زندگی اجتماعی کشورمان حضور داشته ايد، نخست بعنوان شاعر و مترجم، سپس بعنوان منتقد شعر، آنگاه بعنوان کارگردان سينما، نيز کارشناس سازمان برنامه در زمينهء فرهنگ و هنر، يکی از 9 نفر بنيانگزاران کانون نويسندگان و سپس دبير سنديکای هنرمندان سينما، و آنگاه، بعنوان جامعه شناس، مدرس دانشگاه تهران بوده ايد. بعد هم به لندن رفته ايد و در رشته علوم سياسی دکترا گرفته ايد، تخصص تان در تشيع دوازده امامی بوده است. پس از انقلاب در لندن دو انجمن فرهنگی را بنياد گذاشته ايد و سپس به آمريکا مهاجرت کرده ايد، انجمن پويشگران را همراه با خانم مييزادگی ايجاد کرده ايد، در دانشگاه دنور کلرادو درس جامعه شناسی اسلام داده ايد، در اين هشت سالهء اخير هر هفته برنامه تلويزيونی داشته ايد و از دو سال پيش هم يک نشريهء اينترنتی به نام «سکولاريسم نو» براه انداخته ايد.
بنا بر اين می شود با شما در زمينه های مختلفی گفتگو کرد، چنانکه خود من چند مصاحبهء مفصل در مورد تحولات مذهب تشيع امامی با شما داشته ام. اما من می خواهم بنياد گفتگوی امروزمان را بر همين فعاليت آخری شما، يعنی انتشار «سکولاريسم نو» بگذاريم و سعی هم بکنيم که از اين شاخه به آن شاخه نرويم که می دانم شما بسيار در اين مورد حساسيت داريد و در همهء کارهاتان به وجود «ساختمان» اهميت داده ايد.
1. اما برای اينکه به مقولهء «سکولاريسم نو» بپردازيم بهتر است اول از خود «سکولاريسم» شروع کنم تا دريابيم که چرا شما اين صفت «نو» را به آن افزوده ايد. پس ممکن است به من بگوئيد که تعريف شما از سکولاريسم چيست؟
2. آيا «عرفی گرائی» می تواند معادل فارسی خوبی برای سکولاريسم باشد؟
2. ديده ايم که عده ای بجای لفظ «سکولار» از واژهء «لائيک» استفاده می کنند. تفاوت اين دو مفهوم چيست.
4. بسيار خوب. حالا می توانيم بپردازيم به «سکولاريسم نو». نقش اين «نو» و علت وجودی اش چيست؟
5. ديده ايم که در مورد رابطهء سکولاريسم با دموکراسی بحث های زياد می شود. بخصوص در اينکه کدام مقدم بر ديگری است. شما چه فکر می کنيد؟
6. حال می رسيم به يک پرسش اساسی. اگر سکولاريسم را مقدم بر دموکراسی بدانيم، آيا هميشه سکولاريسم به دموکراسی ختم می شود؟ اين را از اين جهت می گويم که برخی می گويند حکومت هيتلر و استالين هم سکولار بود اما آنها ديکتاتور از آب در آمدند.
7. در کنار هيتلر و استالين، از کمال آتاتورک هم بعنوان شخصيتی که بنيانگزار يک حکومت سکولار بوده اما کارش با ديکتاتوری همراه شده ياد می کنند. شما دو سال است کتابی زندگی آتاتورک را بصورت پاورقی در سايت سکولاريسم نو منتشر کرده ايد و اخيراً هم کل کتاب بصورت کاغذی در 600 صفحه منتشر شده است که يک نسخه اش الان در دست من است و علاقمندان می توانند آن را از ناشرش که انتشارات فروغ در آلمان است تهيه کنند و يا به کتابفروشی های محل زندگی خود سفارش بدهند. شما چرا اين کتاب را ترجمه و منتشر کرده ايد؟ و نظر شما در مورد کاری که آتاتورک در ترکيه کرده چيست؟
8. می گويند آتاتورک منبع الهامی برای رضا شاه بوده است. اما در اينکه حکومت پهلوی ها حکومتی سکولار بوده يا نه اختلاف نظر وجود دارد. نظر شما در مورد پادشاهان پهلوی و رابطه شان با سکولاريسم چيست؟
9. عده ای تعريف سکولاريسم را آنقدر گسترده می کنند که حتی مدعی می شوند جمهوری اسلامی هم يک حکومت سکولار است. شما آيا دليل اين سخن را می دانيد؟
10. يعنی شما لزوماً مدرن شدن جامعه را ناشی از سکولاريسم نمی دانيد؟ و يا آشکارتر بپرسم، شما چگونه رابطه ای بين مدرنيسم و سکولاريسم برقرار می کنيد؟
11. می دانيم که حقوق بشر پديده ای مدرن است و در کشورهای دارای دموکراسی مورد توجه و رعايت است. اما رابطهء اين حقوق با سکولاريسم کاملاً روشن نيست، بخصوص پيش از آنکه با عرضهء نظريهء «سکولاريسم نو» بين سکولاريسم و استبداد جدائی قائل شويم. شما چه می گوئيد؟
12. عده ای معتقدند که اگر جوامع برای مدرن شدن يا سکولار شدن يا دموکرات شدن احتياج به دوران بلندی از تربيت فرهنگی هستند و به همين دليل معتقدند که سکولاريسم برای ايران رود است. نظر شما چيست؟
13. برخی از نوانديشان دينی معتقدند که سکولار هستند. شما بنظر می رسد که اين ادعا را قبول نداريد. ممکن است در اين مورد توضيح دهيد؟
14. ديدم که در مقالهء اخيرتان (که بصورت هفتگی با عنوان «جمعه گردی های اسماعيل نوری علا منتشر می شود) نشان داده ايد که اغلب مدعيان سکولار بودن پای عمل که می رسد اصول عقيدتی خود را فراموش می کنند و مواضع غيرسکولار و حتی ضدسکولار می گيرند. ممکن است در اين مورد هم توضيج دهيد.
15. در جنبش سبز چه نشانه های از تمايل به سکولاريسم می بينيد؟ می گويند وجود آقايان موسوی و کروبی و خاتمی و منتظری در رهبری اين جنبش همه نشانهء آن است که جنبش دارای مشخصات سکولار نيست. شما چه می گوئيد؟
16. بعنوان يک سکولار نو آيندهء کشورمان را چگونه می بينيد؟ بخصوص آيا سکولاريسم در بين روحانيت هم طرفدارانی دارد؟