بحث اعتدال‌گرایی و سکولاریسم در همسایگی ایران

پیوند تهرانی

از اخبار و بحث های مطرح در کشورهای مسلمان همسایۀ ایران استنباط می‌شود که اخیراً بسیاری از این کشورها به طرفِ نوعی اعتدال و تجدید نظر در برخی باورها و پیش فرض های دینی خود پیش می‌روند. این در حالی است که اخیراً تنی چند از شخصیت‌های دینی- حکومتی در ایران با صدور احکام و دستورات افراطی تر زندگی و فضای تنفس را برای شهروندان ایرانی تنگ تر می‌کنند.

چندی پیش رهبر جمهوری اسلامی در پاسخ به یک استفتا، خود را جانشین محمد (ص) و امامان شیعه دانست. آیت‌الله مکارم شیرازی هم بعد از تأیید سخنان رهبر در جواب به این سؤال که «آیا تبعیت از حکم حکومتی ولی فقیه بر مراجع تقلید هم واجب است؟» گفت: «آری، واجب است.» بدین ترتیب تقلید از آیت‌الله خامنه ای، به نظر مکارم شیرازی، نه تنها برای مقلدان عادی بلکه برای مراجع تقلید هم واجب است.

علاوه بر این آیت‌الله محمد علی موحدی کرمانی، عضو مجلس خبرگان رهبری جمهوری اسلامی و از سخنرانان خطبه‌های پیش از نماز جمعۀ امروز تهران، گفت: «بلا اینست که انسان، با حاکمیتی که به هوای نفس و شیطان می‌دهد، نمی‌تواند به واقعیت ها دست یابد. انسان البته نماز می‌خواند، روزه می‌گیرد و دعا می‌کند اما در حاکمیت شیطان است».  موحدی کرمانی امروز در همان سخنرانی اضافه کرد: «اگر ولایت کنار نماز باشد، نماز، نماز می‌شود.»

اما گویا فضای جامعه در کشورهای مسلمان همسایۀ ایران بیشتر در جهت نوعی اعتدال، تسامح و حتی سکولاریسم پیش می‌رود. سایت «العربیه» دیروز گزارش داد که ملک عبدالله پادشاه سعودی در یک دستور رسمی خواستار منحصر شدن صدور فتواهای شرعی دربارۀ مسایل علنی به هیأتی متشکل از علمای بزرگ یا کسانی که شیخ عبدالعزیز آل شیخ مفتی سعودی آنها را تعیین می‌کند شد. «العربیه» می‌نویسد: «این اقدام ملک عبدالله مورد استقبال شماری از علما شد که به گفتۀ آنها این دستور العمل برای صدور فتواهای بی‌معنا و عجیب که در برهۀ اخیر از سوی محافل تندرو و متعصب یا زیاده از حد متساهل صادر شده است، حد و مرز قرار خواهد داد.»

همچنین اضافه می‌شود که تلویزیون ماهواره‌ای «العربیه» به تازگی در برنامه‌ای چند بخشی به نام «چهره های سرشناس اسلامی» با بعضی از سرشناس‌ترین فعالان اجتماعی و صاحبنظران اسلامی از جمله سید محمد الامین و دکتر السویدان  به گفتگو نشسته که ذکر فرازهایی از این برنامه‌ها را در زیر می‌خوانید.

علامه لبنانی سید محمد الامین در یکی از این برنامه های تلویزیونی گفت: «دین یک امر الهی و غیبی است ولی دولت یک نهاد ساختۀ دست بشر است. دولت و سیاست را انتخابات مردمی تعیین می‌کنند. آنها قراردادهایی اجتماعی‌اند و چنین قراردادهایی با اسلام منافاتی ندارند. از این روست که می‌گویم سکولاریسم با اسلام در تناقض نیست.»

این علامۀ شیعی لبنانی در سخنان خود واضحاً از سکولاریسم حمایت می‌کند. وی گفت: «اکنون برای من در کشور پر مشرب و فرقۀ لبنان، مفهوم آزادی، حکم مکتبی الهام بخش و گفتمانی چالش طلب را یافته است که با تأکید بر آن از همه فرقه‌ها و احزاب و گرایش‌های موجود در لبنان می‌خواهم برای برپایی نظامی سکولار تلاش کنند.»

این فعال اجتماعی سرشناس و صاحبنظر اسلامی همچنین اظهار داشت: «باید جدایی جایگاه دین از سیاست بازی و دولتمداری را پذیرفت.» او ایضاً ازدواج ثبت شده در دفاتر رسمی حکومتی را برای اثبات شرعی ازدواج کافی دانست.

از سوی دیگر در سومین برنامه از سری برنامه‌های «چهره‌های سرشناس اسلامی‌ دکتر طارق محمد السویدان، اندیشمند کویتی، گفت: «اسلام حلال مشکلات است» دیگر کارساز نیست.

دکتر السویدان در همین برنامه متذکر شد که: «قانع شدن و اکتفا کردن به طرح شعار – اسلام راه حل همه مشکلات است – در زمانه ما مفید فایده نیست. فرزند زمان خویشتن بودن و درک تحولات و همراهی با شرایط نوین مستلزم آن است که در گفتمان خود در برابر دیگران تجدید نظر کنیم.»

السویدان که از چهره‌های سرشناس در میان خطبا و متفکران اسلامی است متذکر می شود که «ورود مبلغان اسلامی به عرصه سیاست برای دین و دیانت مردم خطرناک است.» به گفتۀ او «کار سیاسی غالباً آمیخته با جهت گیری و خصومت ورزی است. لذا اختلاف نظر با این یا آن مبلغ مذهبی می‌تواند به خصومت با خود دین منجر شود.»

https://www.khodnevis.org/article/41977

نظر خوانندگان

محل ارسال نظر در مورد اين مطلب:

توجه: اگر عنوان اين مقاله را در جدول زير وارد نکنيد، ما نخوهيم دانست که راجع به کدام مطلب اظهار نظر کرده ايد.

کافی است تيتر را کپی کرده و در محل مربوطه وارد کنيد.

بازگشت به خانه