زنان تونس

فروغ.ن.تمیمی

محمد در اغما! این عکس آدم را میخکوب می‌کند؛ عکسی از محمد بوآ عزیز، جوان تونسی که در دسامبر گذشته خود را آتش زد. او مانند یک مومیایی باندپیچی شده و رئیس‌جمهور سابق در حال عیادت از اوست. محمد قبل از مرگ دو هفته در بیمارستان بستری بود. داستان تلخ زندگی و عکس‌های دلخراشی که یکی از اقوامش از او در فیس‌بوک منتشر کرد، زمینه‌ساز یک قیام ملی در تونس شد.

مردم برای احیای دموکراسی و عدالت به ‌پا خاستند؛ قیامی که به «انقلاب یاسمین» معروف شده است. عکس دیگری هم هست که در ان مادر و خواهر محمد را می‌بینیم که خسته از ازدحام ژورنالیست‌ها جلوی در خانه‌شان ایستاده‌اند. خواهر محمد می‌گوید کاش کسی به داد برادرم رسیده بود، تا او از فشار ظلم و بی‌عدالتی خودسوزی نمی‌کرد. محمد سخت کار می‌کرد و تنها نان‌آور خانواده‌اش بود.

حکومت خودکامه، سانسور، بحران اقتصادی و بی‌کاری فراگیر در میان جوانان زمینه‌ساز تشدید نارضایتی مردم در تونس شد. سرکوب خونین تظاهرات، باعث کشته شدن ده‌ها نفر در هفته‌های اخیر، مقاومت مردم، سقوط دولت و سرانجام فرار رئیس‌جمهور و خانواده‌‌ی او به عربستان سعودی شد. در خبرها آمده بود که همسر رئیس جمهور سابق تونس زین‌العابدین بن علی، لیلا طرابلسی بیش از بقیه‌ء قدرتمندان مورد نفرت مردم بود.

گفته شده است که این خانم هنگام فرار 45 میلیون یورو شمش طلا با خود برده و از موقعیت خود به عنوان بانوی اول مملکت سوء استفاده های زیادی کرده است. اخبار مربوط به زندگی لیلا طرابلسی بسیار ضد و نقیض‌اند. از او به عنوان یک فعال اجتماعی و مدافع حقوق زنان نام می‌برند که فعالیت های زیادی در زمینه‌ء آگاهی ‌رسانی، رفع تبعیض و خشونت علیه زنان کشورش انجام داده و هم او را به سوء استفاده از قدرت و فساد مالی متهم کرده‌اند.

لیلا تنها دختر درس‌ خوانده از خانواده‌ای با ده پسر بود و پس از ازدواج با زین‌العابدین بن علی به عنوان بانوی اول کشور قدرت و نفوذ زیادی پیدا کرد. لیلا در رشته‌ی ادبیات درس خوانده بود. در جوانی مغازه‌ی سلمانی داشت و در همان‌جا با زین‌العابدین بن علی آشنا شد.

او مدیر سازمان زنان عرب بود و یک‌بار هم از طرف «روزنامه‌ی خاورمیانه» چاپ لندن به عنوان یکی از پنجاه عرب بانفوذ و تاثیرگذار دنیا انتخاب شد. در یکی از اسناد منتشر شده‌ء ویکی لیکس از زبان سفیر امریکا در تونس رابرت گادک (Robert Godec) درباره‌ء سوء استفاده‌ی لیلا از موقعیت خود و تقسیم مشاغل مهم تجاری و دولتی بین فک و فامیلش می‌خوانیم.

به عقیده‌ی سفیر امریکا خانواده‌ء تازه به دوران رسیده و مافیایی لیلا بخشی از بودجه‌ء مملکت را به خود اختصاص داده بودند و حسابی پشت خود را بستند. زندگی لوکس و تشریفاتی لیلا و خانواده‌اش و سوء استفاده‌های متعدد داماد رئیس جمهور از موقعیت فامیلی خود یکی از دلایل نفرت مردم از حکومت بود.

لیلا و زین‌العابدین بن علی حالا به عربستات صعودی پناهنده شده‌اند.

در خبرها آمده بود که زن‌های تونسی با شیندن خبر فرار لیلا و رئیس جمهور به عربستان کلی خندیده‌اند. آنها می‌گویند لیلا که یکی از مخالفان سر سخت حجاب بود، حالا در تبعید باید دوباره با حجاب شود. تونس هم مانند اکثر کشورهای در حال توسعه با مشکلات متعددی از قبیل رشد 30 درصدی نرخ بی‌کاری، عدم توزیع عادلانه‌ی ثروت و رکود اقتصادی دست به گریبان است. با این همه این کشور در زمینه‌ء پیشبرد حقوق زنان و تصویب قوانین پیشرو به نفع آنان در جهان عرب یک نمونه و زبانزد همگان بود. در سال‌های اخیر موقعیت اجتماعی زنان تونسی در مقایسه با سایر کشورهای عربی پیشرفت بیشتری داشته است.

تونس ده میلیون جمعیت دارد و صاحب بزرگ‌ترین اتحادیه‌ی سراسری زنان با 50 هزار عضو در جهان عرب است. اتحادیه‌ء زنان این کشور در شهر و روستا فعال و در ارتباط تنگاتنگ با جنبش دانشجویی و کارگری این کشور است. ده‌ها زن تونسی در سازمان‌های بین‌المللی مشاغل مهمی برعهده دارند. حبیب بورقیبه، اولین رئیس جمهور تونس پس از مبارزه برای استقلال این کشور بود. در زمان زمامداری او قوانین متعددی به نفع زنان تصویب شد. سیاست‌های بورقیبه را در زمینهء برابری جنسیتی اغلب با فعالیت‌های کمال آتاتورک در ترکیه مقایسه می‌کنند.

تونس اولین کشور عرب‌زبان بود که زن‌ها و مردان را در برابر قانون مساوی اعلام کرد. این قانون از زمان استقلال این کشور در سال 1956 به قوت خود باقی است.پس از تونس، دو کشور الجزایر و مراکش هم در این زمینه به اصلاحات متعددی به نفع زنان اقدام کرده‌اند. تونس، از معدود کشورهای اسلامی است که «کنوانسيون رفع تمام انواع تبعيض عليه زنان» سازمان ملل را بدون قید و شرط پذيرفته است.

اصلاحات در زمینه‌ء قوانین ازدواج باعث کسب برابری بیشتر برای زنان تونسی شده است. مثلاً از سال 1993 زن و مرد در چهارچوب زناشویی از حقوق یکسان برخوردارند. تا قبل از تصویب این قانون فرزندان پس از طلاق تحت سرپرستی پدر قرار داشتند، اما قانونگزاران با اعتقاد به یکسان بودن منزلت پدر و مادر سرپرستی خانه و فرزندان را مشروط به سرپرستی مشترک والدین دانستند. در قانون جدید برابری جنسیتی در خانواده تامین شده است.

بر طبق قانون، زنانی که از همسران خود جدا شده‌اند از مستمری، حقوق بی‌کاری و تامین اجتماعی برخوردارند. سن قانونی برای ازدواج دختران در تونس 17 سال است، اما میانگین رسمی ازدواج اکثریت دختران 25 سال است و رضایت آنها در ازدواج باید از طرف یک مشاور رسمی اعلام و ثبت شود. قوانین شرعی در مورد تعدد زوجات در تونس لغو شده و چندهمسری ممنوع است.

آگاهی‌رسانی و کار فرهنگی درباره‌ء اهمیت استقلال اقتصادی زنان و داشتن فعاليت شغلی در این کشور در رشد درصد زنان شاغل موثر بوده است.چهار وزیر زن تاکنون در این کشور به وزارت انتخاب و تعداد قابل توجهی از زنان در سمت مدیران ارشد ادارات دولتی مشغول به کارند.

درصد زنان شاغل در این کشور در مقایسه با کشورهای دیگر عربی بالاست. حدود 23 درصد از نمایندگان پارلمان در تونس از زنان تشکیل شده است. در رسانه‌ها 51 درصد از مشاغل را زنان اشغال کرده و نزدیک به 50 درصد کادر آموزشی متوسطه و عالی را پوشش داده‌اند و 72 درصد از شاغلین در وزارت بهداری این کشور هم زنان هستند.

به گفته‌ی صاحب‌نظران جامعه‌ء تونس در زمینه‌ء کار فرهنگی، آزادی زنان و تغییر نگاه مردسالارانه‌ی جامعه به موضوع برابری جنسیتی موفق بوده است و زنان این کشور در مقایسه با کشورهای همجوار از آزادی فردی و اجتماعی بیشتری برخوردارند.

در تونس زنان در انتخاب پوشش آزادند.

چهارشنبه، 11/06/1389

http://radiozamaneh.com/content/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3

بازگشت به خانه