بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

دی   1387 ـ   ژانويه  2009

پيوند به فهرست مطلب کتاب

قسمت سوم از فصل ششم کتاب «ترک های امروز»

نگاهی به مهاجرت های کاری و صنعت توريسم ترکيه

نوشتۀ «آندرو مانگو»

ترجمهء اختصاصی برای سکولاريسم نو

در ترکيه، مهاجرت دهقانان برای کار به ديگر نقاط، از سنتی کهن برخوردار است. کارگران مهاجر، که در زبان ترکی «غربت چی» ـ به معنی کارگرانی که در سرزمين های دور از موطن خود کار می کنند ـ خوانده می شوند، با موج تقاضاهای فصلی حرکت می کنند و در رساندن محصولات کشاورزی به مناطق ثروتمند کشور نيز نقش عمده ای دارند. ياشارکمال، داستانويس مشهور ترکيه، در رمان «اينچه ممد» به شرح سختی های خانواده های کارگران فصلی فلات آناتولی که برای پنبه چينی به منطقه «چکور وا» می روند، پرداخته است.

امروزه کارگران فصلی مهاجرت های طولانی تری را تجربه می کنند ـ چه به شهرهای ترکيه و چه به کشورهای ديگر. ساکنان برخی از دهکده ها نيز دارای کاری اختصاصی هستند. مثلاً، مردم شناس انگليسی، پل استرلينگ، دهکده ای را در فلات آناتولی مورد مطالعه قرار داده و توجه کرده است که ساکنان آن در امر کاشيکاری و ساير کارهای ساختمانی مهارت های فراوانی دارند و، در نتيجه، تا عربستان سعودی هم برای آن ها کار وجود دارد. بسياری از کارگران ترک ساکن آلمان از آناتولی مرکزی و شرقی می آيند. اين مهاجرت ها بر دهکده های ترکيه اثرات مختلفی به جای گذاشته است. مثلاً، می توان در جای جای اين کشور به خانه های کوچک سيمانی برخورد که با پول ارسال شده از جانب کارگران ترک ساکن آلمان ساخته شده و به آن ها «آلمانچی» گفته می شود. يک مردم شناس ديگر انگليسی به نام «ديويد شانک لند» توجه کرده است که آشنايي کارگران مهاجر با نحوۀ اجرای آداب مسيحيان در کليسا، بر مراسم مذهبی خانواده های دهاتی پيرو خانقاه علوی در درون فلات آناتولی اثر گذاشته است. اما هم او می افزايد که تاثيرات آمده از استانبول از اين هم بيشتر است.

       کار فصلی، که در اصل به امور دهقانی در فصل درو و کارهای ساختمانی در فصل خاص آن مربوط می شد، اکنون رفتن بيکاران دهات ترکيه به سواحل تفريحی دريای «آژه آن» و مديترانه را نيز شامل می شود چرا که صنعت توريسم همواره به کارگران فراوانی نيازمند است که بتوانند در هتل ها، رستوران ها، کافه ها و مغازه ها کار کنند. البته اين نوع مشاغل نيازمند به کارآموزی هستند و به همين دليل تعداد زيادی مدارس تربيت کارکنان بخش خدمات توريستی به وجود آمده است. اما برای کارگران فاقد مهارت نيز، که از دهکده های درون فلات ترکيه می آيند، در صنعت توريسم کار وجود دارد. مثلاً، زنان به عنوان نظافتچی و مردان به عنوان باغبان و باربر در اين صنعت به کار مشغول می شوند. در عين حال، صنعت توريسم افق ذهنی مردم مناطق مهاجر پذير و خود مهاجران را بازتر می کند و، در نتيجه، تبديل به مجرايي می شود که هنجارهای کشورهای توسعه يافته راه خود را تا به قلب دهات ترکيه می گشايند.

ساحل دريای آژه آن

       البته ترکيه در امر توسعۀ صنعت توريسم بزرگ و بالقوۀ خود بسيار بطئی عمل کرده است. تا دهۀ 1980 که برای اولين بار «تورگوت اوزال» درهای کشور را به سوی جهان خارج گشود، گفته می شد که تعداد تخت های موجود برای توريست ها در جزيرۀ «رود» يونان به اندازه تخت های موجود برای توريست ها در تمام ترکيه است. اما همين تأخير باعث شده که اکنون هتل های ترکيه از رقبای مديترانه ای کهنه کار خود نوسازتر و امروزی تر باشند. تعداد تخت های توريستی از 310 هزار در سال 2003 به چهار برابر در دهۀ آخر قرن بيستم رسيده است و تا پايان دهه اول قرن بيست  و يکم 225 هزار تخت جديد به اين عدد اضافه خواهد شد. تعداد توريست ها در سال 1987 اندکی کمتر از سه ميليون نفر بود، حال آن که در اولين سال های قرن جديد اين تعداد به سه برابر بالغ شد.

آلمان در صدر کشورهای فرستندۀ توريست به ترکيه قرار دارد و در واقع  يک سوم همۀ توريست هايي که به ترکيه سفر می کنند از آلمان می آيند. کشورهای عضو اتحاد جماهير شوروی سابق، و بالاتر از همه روسيه، در اين مورد مقام دوم را دارند و هر ساله حدود نيم ميليون از شهروندان شان تعطيلات خود را در ترکيه می گذرانند. سرزمين های زير کشت درختان ليمو همواره برای همسايگان شمالی ترکيه که تشنه آفتابند جاذبه ای قوی داشته است. پولدارهای نوکيسه ی روسيه البته به جنوب فرانسه می روند و روشنفکران اين کشور نيز، بنا به سنت بازمانده از گوگول و داستايفسکی، علاقمند سفر به ايتاليا هستند. اما صدها هزار تن از توريست های عادی اين کشورها عازم ترکيه و قبرس می شوند. پس از روسيۀ آزاد شده از رژيم کمونيستی، انگلستان قرار دارد که ساليانه يک ميليون توريست به ترکيه می فرستد. البته در انتخاب سواحل ترکيه جلوه هائی از گرايشات ملی هم وجود دارد. آلمان ها و روس ها سواحل مديترانه ای اطراف آنتاليا را می پسندند، انگليس ها در سواحل دريای «آژه آن» گرد می آيند و به خصوص به سواحل «بودروم» و «مرمرريس» توجه دارند.

       در واقع، در دهۀ 1970 بود که صنعت توريسم در ترکيه جدی گرفته شد. اقتصاددان های دست چپی ترکيه تکيه کردن کشور بر اين صنعت را مورد انتقاد قرار داده و اعتقاد داشتند که از آن طريق ترکيه همواره دستخوش بحران های سياسی و اقتصادی جهان خارج خواهد بود. البته اين درست است که بحران ها، جنگ ها، و حتی شايعه ی نزديک بودن جنگ، بر صنعت توريسم اثر می گذارد اما تا کنون عملاً هيچ کدام از اين عوامل رشد دايم التزايد صنعت توريسم ترکيه را متوقف نکرده اند و هر کجا هم که توقفی پيش آمده مدتش کوتاه بوده و روند رشد بلافاصله ادامه يافته است. مثلاً، در سال 2003 جنگ امريکا و عراق اثر کوتاهی بر توريسم ترکيه داشت، به طوری که تعداد توريست ها در ماه سپتامبر آن سال به يک پنجم تعداد سال قبل رسيد. پس از آن هم حوادث تروريستی استانبول در ماه نوامبر بر جريان آمدن توريست ها در فصل بعد اثری کاهنده داشت.

آمدن توريست ها موجب رونق صنعت هتل سازی و هتل داری است، به خصوص که ترکيه می تواند در مورد خدمات توريسم از لحاظ قيمت با ديگران رقابتی موثر داشته باشد. اگرچه در ترکيه هتل های پنج ستاره متعددی برای اقامت های فردی و خانوادگی ساخته شده است اما مهم ترين شکل آمدن توريست به ترکيه گروهی است و، در همين راستا، هتل داران ترکيه از اين مطلب شکايت دارند که گردانندگان تورهای گردشگری بيشترين سهم را از آن خود می کنند. در عين حال، اگرچه ترکيه دارای انواع سرگرمی ها برای توريست های جوان است اما شهرت اصلی آن بر اين نکته ساخته شده که اين کشور محل خوبی برای گذراندن تعطيلات خانواده ها مربوط می شود. هنوز هيچ کدام از مناطق جاذب توريست در ترکيه شهرت بد مناطقی مثل «فالی راکی» در جزيرۀ «رود» يونان، يا «آياناپا» در بخش يونانی قبرس، و يا «ايبيزا» در اسپانيا را ندارد. رفتار سختگيرانۀ پليس ترکيه و استانداردهای محافظه کارانه زندگی مردم آن موجب شده تا کارهای عجيب و غريب در مناطق توريستی به چشم نخورد.

       ترکيه دارای بيش از 8000 کيلومتر ساحل درياست و اسکله های پارک قايق در سواحل مديترانه و دريای «آژه آن» می توانند 12 هزار قايق را در خود جای دهند. گذرندان تعطيلات بر روی قايق ـ که روشنفکران ترکيه بنيان گذار آن محسوب شده و آن را «سفر آبی» نام داده اند ـ روز به روز محبوب تر می شود. در دهه های 1970 و 1980 دولت سواحل دريای «آژه آن» و مديترانه را به صنعت توريسم اختصاص داد. علاوه بر آن منطقۀ «کاپادو سيا» در آناتولی مرکزی، با مناظر کوهستانی چشمگيرش که «دودکش فرشتگان» خوانده می شوند و حاصل تحليل رفتن رسوبات آتشفشانی هستند، همراه با ميراث منحصر به فرد کليساهای متروکه اش که در دل اين رسوبات و در زير و روی زمين ساخته شده اند اکنون جای مهمی را بر روی نقشه توريستی ترکيه دارا شده است. توريست های ماجراجو دور تر از اين می رون؛ مثلا به ديدن قلۀ کوهی در جنوب شرقی ترکيه که مجسمه های يونانی باستانی در آن قرار دارند، و يا کليساهای بازمانده از مسحيان گرجستان و ارمنستان در شمال شرقی اين سرزمين، و نيز آثار معماری عهد سلجوقی که در سراسر فلات آناتولی پراکنده اند. بسياری از توريست هايي که به سواحل گرم دريای آژه آن و مديترانه می آيند مرحلۀ دوم سفر خود را به کوهنوردی در جنگل های کوهستانی کشيده شده به موازات ساحل دريای سياه می گذرانند.

آژانس های توريستی هم برنامه های مختلفی را به گردشگران عرضه می کنند که از آن ميان می توان به سفرهای پياده، ديدار از اعماق غنی و رنگارنگ دريا، و نيز ديدار از اماکن مذهبی قابل توجه نام برد. در ميان اين اماکن خانه ای که شايع است آخرين محل زندگی مريم مقدس بوده و در شهر «افه سوس» قرار دارد و نيز مسيری که به سفرهای بلند «سنت پل» در آناتولی نسبت داده می شود، از اين جمله اند. همچنين ترکيه می کوشد کنفرانس های مختلف را به ترکيه جلب بکند و از اين طريق هتل های پنج ستاره را در فصول غير توريستی پر نگاهدارد.

       صنعت توريسم وابسته به ارتباطات خوب و قابل اعتماد نيز هست. در سال 2003 ترکيه دارای 38 فرودگاه بود که از ميان شان 14 فرودگاه پروازهای داخلی و بين المللی را می پذيرفتند. شبکۀ راه های قابل استفاده در چهار فصل که از جنگ دوم جهانی به بعد در ترکيه ساخته شده اند اگرچه به نيازهای اوليه ی حمل و نقل پاسخگو هستند اما ايجاب می کنند که ترکيه توجه خاصی به بهبود وضع آن ها داشته باشد تا بتوانند حجم دايم التزايد ترافيک راه ها را پاسخگو باشند. دجاده های اصلی، برای جلوگيری از کشتاری که آنچه «غول ترافيک» خوانده می شود می تواند براه اندازد، دو قسمته شده اند و جدا ساختن دو قسمت آمد و شد موجب شده تا ميزان تصادفات و تلفات کاهش يابد. با اين همه، کار به روز نگهداشتن زيربنای ارتباطاتی هرگز تمام شدنی نيست، به خصوص که بحران های پشت سر هم اقتصادی قدرت سرمايه گذاری در اين مورد را کاهش می دهند.

       در دهۀ 1980 «تورگوت اوزال» پيشاهنگ ساختن جاده های پولی در ترکيه شد و از شرکت های خارجی دعوت کرد تا طرح های زيربنايي را با سرمايۀ خود اجرا کرده و سپس، با ادارۀ راه های ساخته شده و دريافت پول از عابران، سرمايه های خود را با سود مناسب برگردانند و سپس جاده ها را تحويل دولت ترکيه دهند. از ديدگاه تئوريک ترکيه محيط مناسبی برای اين گونه فعاليت ها محسوب می شد چرا که قدرت خريد مردم بالا بود و صاحبان اتومبيل ها و شرکت های اتوبوسرانی قادر بودند که هزينۀ ساختن جاده و پل و تونل را به شرکت های خارجی برگرداننده و هزينه های مربوط به برق و گاز و آب را هم تأمين نمايند. در نتيجه توقع آن بود که شرکت های سازنده اين جاده ها درآمد دائمی بالايي داشته باشند. با اين همه، شرکت های خارجی معدودی به دعوت ترکيه پاسخ گفتند چرا که بازگشت سرمايه ها در اين مورد در مدتی طولانی انجام می گيرد و اين نوع جاده سازی زمانی برای سرمايه داران جاذبه پيدا می کند که از وجود ثبات امنيت يک کشور اطمينان داشته باشند. به همين دليل برخی از سرمايه گذاران خارجی متقاضی آن شدند که خزانه داری ترکيه بازگشت سرمايه آن ها را تضمين کند. اما دولت ترکيه اين برنامه را دقيقا به آن خاطر تدارک ديده بود که از ايجاد بدهکاری های جديد در ترازنامه خود جلوگيری نمايد؛ و هر کجا هم اين گونه تضمين ها را پذيرفت بعداً از کاری که کرده بود متاسف شد.

ادامه دارد

https://newsecul.ipower.com/

بازگشت به خانه