سه دلیل روان شناختی‌ اجتماعی برای لغومجازات اعدام در ایران

فرهنگ قاسمی

برآیند روابط عشق و دوستی، حاکمیت همزیستی‌ و همسازی انسان ها است، بر عکس کشتن و اعدام غیر از نشانه بارز انزوا  و نگون بختی و تنفر از زیبایی ها و بالندگی نوع بشر نیست. طی قرون متمادی جامعه بشری شاهد کشتار انسان ها در اثر کشور گشایی بوده است، جنگ های منطقه ای صدها هزار نفر از مردم جهان را نابود و از خانه و کاشانه خود آواره کرده اند. حاکمیت ها و دولت های دیکتاتور انسان ها را، از جمله به علت عقیده، دین، قومیت، نژاد، و ..، به جوخه های اعدام و کوره های آدم سوزی سپرده و دست به  کشتار جمعی زده اند. این رفتار نشان می دهد که روان و طبیعت پاره یی از انسان ها تا چه اندازه قابل تنزل است.

در مقابله با این رفتار غیر انسانی‌ و خشن، در قرن بیستم و در پاره ای از جوامع پیشرفته، زنان و مردان بشر دوست، روشنفکر و آزادی خواه در مقابل بی عدالتی ها بر خاسته و نسبت به این قواعد و قوانین عقب مانده انتقاد و برای انهدام شان ایستادگی کرده اند و آزادی اندیشه و بیان انسان را در جوامع بشری خواستار شده اند. اینان در پروسهء جستجوی افق های تازهء پیگیرانهء خود تا جائی پیش رفته اند که حکم اعدام را از قوانین جزائی جامعهء خود پاک کرده و لغو آنرا قانونی ساخته اند.

اما، متاسفانه، هنوز در جامعهء جهانی‌ رژیم هایی وجود دارند که اعدام و کشتن افراد دگر اندیش جامعهء خود را، به دلایل گوناگون و بی‌ توجه به حقوق انسانی‌ آنان، ادامه می دهند. سکوت در برابر احکام اعدام فراتر از قبول اهانت به انسان و غلطیدن در معیار های وحشیگری نوع بشر است؛ پس باید به ضرس قاطع در مقابل آن قد راست کرد.

به نظر می‌ رسد که سه دلیل روان شناختی‌ اجتماعی زیر ما را بر آن می دارد تا علیه حکم مجازات اعدام با پا فشاری و بیدرنگ اقدام کنیم:

۱ - در یک جامعهء مدرن، انسان و حقوق اولیه و طبیعی او بالا ترین ارزش و منزلت را دارد و باید بی‌ هیچ بهانه ای این حقوق توسط حاکمیت و جامعه محترم شمرده شوند. هیچ فردی از  مادر جانی یا گناهکار به دنیا نمی آید. اگر  جرم و جنایتی از برخی‌ سر می زند جامعه و حاکمیت در این امر بی‌ تقصیر نیستند. پس این وظیفهء سیستم اداره کنندهء جامعه است که از تولید افراد گناهکار با بکارگیری آموزش و پرورش درست جلوگیری کند و، اگر این جلوگیری به اندازهء کافی مفید واقع نشد، وسائل اصلاح و تادیب آنها را در چهارچوب رعایت احترام به حقوق انسانی او فراهم آورد.

۲ - کشتن یک انسان بوسیلهء یک انسان دیگر (یعنی فردی که مجازات اعدام را اجراء می کند و در اصطلاح جلاد نامیده می شود) بدون تردید از نظر روانی در او تاثیر منفی‌ می گذارد و اثرات آن او را از خلقیات انسانی دور می‌کند و رفتارش نسبت به اطرافیان نمی تواند در جامعه بی تاثیر باشد. این اثرات بی‌ تردید در بازتولید شکنجه و جنایت نقش بازی می کنند.

۳ - وقتی حکم اعدام در مورد فردی اجراء می شود اطرافیان اعدامی دچار ضربهء روانی و آشفتگی می شوند: اگر پدری را اعدام می کنند پدر، مادر، زن، فرزندان، خواهر، برادر و نزدیکان او نیز مورد بی عدالتی قرار می گیرند. گاهی این بی عدالتی می تواند تاثیرات بسیار ناگواری در بازماندگان او داشته باشد. پس اعدام یک فرد در واقع می تواند ده ها نفر دیگر از اعضاء خانواده و نزدیکان او را آزار دهد. چه کسی باید جبران این اقدام نا عادلانه و غیر انسانی را در مورد نزدیکان یک اعدامی بکند؟

جمهوری اسلامی ایران یکی از حاکمیت هایی است که از دو دههء آخر قرن بیستم تا به امروز مردم ایران را به دلیل دگراندیشی و آزادیخواهی و طرفداری از اصول ابتدائی جامعهء مدنی تک تک و بطور گروهی می کشد، احکام  اعدام در این رژیم بر اساس قوانین جامعهء بدوی و توسط قضات دینی و قوانین اسلامی هر روز صادر و اجراء می گردند.

امروز، جمهوری اسلامی ایران از نظر تعداد اعدام شدگان در ردهء دوم جهان قرار دارد.

هر روز خشونت این رژیم نسبت به شهروندانش بیش از پیش می شود. در روزهای اخیر جمهوری اسلامی ده ها تن دیگر را به دلائل باطل، بدون رعایت اصول ابتدایی قضاوت، بی توجه به حق دفاع متهمین و برخورداری از حق داشتن وکیل آزاد، اعدام  و از تحویل اجساد اعدام شدگان خود داری کرده است.

امروز ده ها زندانی سیاسی دیگر، که توسط همین «دادگاه های اسلامی» به مرگ محکوم شده اند در راهرو های مرگ در انتظار اعدام هستند. مردم ایران که از این کشتارها بسیار ناراحت و نگرانند حق کوچکترین اعتراض به رفتار قضائی رژیم و به احکام صادر شده را ندارند، و کمترین اعتراض را رژیم جمهوری اسلامی با ضرب و شتم و شکنجه و زندان و اعدام پاسخ می دهد.

اما، در عين جال، هم اکنون زمان آن فرارسیده است که ماشین اعدام ها در ایران هر چه زودتر متوقف شود و احکام صادر شده باطل گردند. ما باید، دست در دست هم، برای لغو حکم اعدام در ایران کوشش کرده و به رژیم جمهوری اسلامی ایران هشدار دهیم تا از اقدامات ناعادلانهء خود دست برداشته اعدام انسان ها را تعطیل سازد.

ما باید از مردم ایران در هر کجای دنیا که هستند، از آزادیخواهان جهان، از همهء ترقیخواهان، روشنفکران، نویسندگان، هنرمندان و از زنان و مردان سیاسی معتقد به لغو حکم اعدام تقاضا کنیم تا با اقدامات عملی و عاجل خود برای لغو حکم اعدام در ایران هم گام  و هم صدا شوند.

بازگشت به خانه