آیا هاشمی رفسنجانی در مقابل احمدی نژاد خواهد ایستاد؟

نشریهء کار ـ شماره 582 ـ ارگان سازمان فدائیان (اقلیت)

چالش های میان رئیس مجلس خبرگان رهبری  و دولت احمدی نژاد، پس از ماه ها سکوت و آتش بس اعلام نشده میان طرفین، مجدد سر باز کرده اند. برگزاری هشتمین نشست دوره ای مجلس خبرگان رهبری، برای هاشمی فرصتی بود تا از جایگاه رئیس مجلس خبرگان، نسبت به شرایط بحرانی حاکم بر کشور و رفتارهای محمود احمدی نژاد رئیس جمهور منتصب خامنه ای، به صورت علنی موضع گیری کند.

هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، که طی ماه های گذشته حضور سیاسی نسبتاً کم رنگی در جامعه و درون ارگان های قدرت هیئت حاکمه داشت، روز سه شنبه 23 شهریور، درافتتاحیه هشتمین اجلاس دوره ای مجلس خبرگان، با تأکید بر رعایت قانون در کشور، تلویحاً احمدی نژاد را یک “جریان خودسر” و “سم کشور” دانست.

رفسنجانی گفت: “تخلف از قانون یعنی استبداد، دیکتاتوری و خودسری. اگر قانون ضعف دارد باید اصلاح شود اما، تا هست باید به آن عمل کرد و مصوبات مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام باید رعایت شود”.

 رفسنجانی، همچنین، ضمن اشاره به قطعنامه های تحریم شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی، شرایط را برای نظام “نامناسب” دانست و به مسئولان کشور از جمله دولت، هشدار داد: تحریم ها شوخی نیست آن را جدی بگیرید.

دو روز پس از این اعلام موضع رفسنجانی، احمدی نژاد در مصاحبه با تلویزیون “ان.بی.سی” اعلام کرد: حتا اگر دولت آمریکا تحریم ها علیه ایران را افزایش دهد و صد برابر کند و حتا اروپا نیز در تحمیل تحریم های سنگین تر به آمریکا بپیوندد، ما در ایران در موقعیتی قرار داریم که می توانیم احتیاجات خود را بر آورده سازیم.

هنور مدتی از اعلام موضع رفسنجانی نسبت به “خودسر” خواندن احمدی نژاد و “نامناسب دانستن” وضعیت کشور نگذشته بود که دیدار هاشمی رفسنجانی با اعضای خانوادهء  تعدای از زندانیان سیاسی “اصلاح طلب” تنور چالش میان طرفین را داغ تر کرد.

بنا به گزارش سایت رسمی رفسنجانی، در تاریخ 30 شهریور، اعضای خانوادهء تعدادی از فعالان سیاسی، روزنامه نگاران و فعالان دانشجویی بازداشت شده در جریان پس از انتخابات کذایی 22 خرداد 88، به مدت سه ساعت و نیم، با رئیس مجلس خبرگان دیدار کردند.

دیدار هاشمی رفسنجانی، با گروهی از خانواده های زندانیان سیاسی حوادث یک سال گذشته، از جمله اعضای خانواده محسن میردامادی، مصطفی تاجزاده، محمد نوری زاد، عبدالرضا تاجیک و…  آشکارترین حرکت سیاسی رفسنجانی طی یک سال گذشته علیه احمدی نژاد و، به طریق اولی، در تقابل با مواضع خامنه ای بوده است.

رفسنجانی، که خود یکی از بانیان اصلی نظام ارتجاعی و سرکوب گر جمهوری اسلامی است، و به دلیل اینکه طی سه دهه، ابتدا پست های کلیدی جمهوری اسلامی از قبیل ریاست مجلس، ریاست جمهوری، فرماندهی ستاد جنگ هشت ساله را به عهده داشته و هم اکنون نیز، رئیس مجمع مصلحت نظام و رئیس مجلس خبرگان رهبری است، نه تنها با تمام زوایای سرکوبگری دستگاه قضایی جمهوری اسلامی آشنایی کامل دارد، بلکه با دو دورهء متوالی  نشستن بر پست ریاست جمهوری، با قدرت بلامنازع وزارت اطلاعات و خود رأیی نیروهای امنیتی و بازجویان شکنجه گر نیز، به خوبی آشنا است. لذا، به خانواده های زندانیان دیدار کننده با خود گفت: “اگر به خواهم خواست شما را به مأموران [دولت، وزارت اطلاعات و بازجویان] منتقل کنم، مطمئن نیستم جواب مساعد بگیرم و شاید نتیجه عکس بدهد”. در عوض قول داد که در مورد درخواست آنها، مستقیما با خود خامنه ای صحبت خواهد کرد.

رفسنجانی طوری صحبت نمود که انگار، عملکرد سرکوب گرانهء دولت احمدی نژاد خارج از مواضع خامنه ای بوده است. در حالی که امروزه بر همگان روشن است که خامنه ای، خود دستور دهندهء اصلی تمام وحشیگری و کشتارهای درون جامعه بوده است.

به هر حال، از آنجا که در تاریخ یاد شده، احمدی نژاد برای شرکت در اجلاس سالانه سازمان ملل در نیویورک حضور داشت، وظیفهء مقابله با این حرکت سیاسی رفسنجانی به عهدهء حامیان دولت احمدی نژاد گذاشته شد.

محمد جواد ابطحی، حمید رسایی و فاطمه آلیا که هر سه از نمایندگان اصول گرا و از حامیان شاخص احمدی نژاد هستند، نسبت به دیدار رفسنجانی با اعضای خانواده زندانیان “اصلاح طلب” به شدت واکنش نشان دادند.

فاطمه آلیا اعلام کرد: مردم توقع دارند که هاشمی رفسنجانی یار رهبر باشد نه اینکه به کانون امید فتنه گران تبدیل شود. جواد ابطحی گفت: هاشمی، روزهای پیری را می گذراند و دچار فراموشی شده و صحبت های امام را از یاد برده که حفظ نظام، جزو اوجب واجبات است. حمید رسایی، یکی از جنایتکاران حامی احمدی نژاد که در ماجرای زندان کهریزک نیز دست داشته، در واکنش به این اقدام رئیس مجلس خبرگان اعلام کرد: “هاشمی رفسنجانی به جای اینکه به دنبال آزادی بقیهء فتنه گران باشد، فرزند فتنه گر خود را تحویل مقامات قضایی دهد.”

از خشم و نفرتی که در کلمات نمایندگان حامی دولت، نسبت به هاشمی وجود دارد، می توان به اهمیت سیاسی دیدار رفسنجانی با اعضای خانواده  زندانیان “اصلاح طلب” پی برد.

سومین اظهار نظر هاشمی رفسنجانی علیه اقدامات احمدی نژاد، مربوط به وقف دانشگاه آزاد بود که روز پنج شنبه اول مهر ماه صورت گرفت.

هاشمی، طی یک سخنرانی در مراسم افتتاح یکی از شعبه های دانشگاه آزاد در شمال کشور گفت: بر اساس فتوای رهبر و چهار مجتهد که در هیئت مؤسس حضور داریم، تصمیم به وقف این دانشگاه گرفته ایم، صیغه آن نیز خوانده شده است و قبض و انقباض نیز انجام شد که فکر نمی کنم کسی بتواند آن را بر هم بزند.

واقعیت این است که موضع گیری علنی و آشکار هاشمی رفسنجانی، در انتقاد از اوضاع  و علیه اقدامات احمدی نژاد، آن هم سه بار به فاصله کمتر از ده روز، با مشی سیاسی و موضع گیری محافظه کارانهء رفسنجانی سازگار نیست. دیدار با خانواده زندانیان سیاسی “اصلاح طلب” درون نظام، که خامنه ای و حامیان دولت احمدی نژاد، آنان را “فتنه گر” می نامند، مسلماً برای رفسنجانی خالی از هزینه های سیاسی نخواهد بود.

حال سوال اینجاست که چه تحولاتی در درون هیئت حاکمه در حال شکل گرفتن است که رفسنجانی را بر آن داشته تا حضور سیاسی فعال تری از خود به نمایش بگذارد؟

آیا هاشمی رفسنجانی، در هشتمین نشست دوره ای مجلس خبرگان رهبری، که همانند گذشته به صورت غیر علنی برگزار شد، نسبت به تثبیت موقعیت و جایگاه قدرت خود در نظام جمهوری اسلامی، اعتماد بیشتری پیدا کرده است؟ این نوشتار تلاش دارد تا به پرسش های بالا هر چند به اختصار پاسخ دهد.

موضع گیری های دو ماههء اخیر احمدی نژاد و حامیان اصلی او در دستگاه اجرایی نظام جمهوری اسلامی، واکنش های مخالفت انگیزی را در درون طبقه حاکمه و حتا حامیان دیروزی احمدی نژاد بر انگیخته است.

انتخاب نمایندگان ویژه از طرف احمدی نژاد و فرستادن این نمایندگان به مناطق شش گانه انتخاب شده در عرصهء جهانی، موجی از اعتراض را علیه احمدی نژاد در درون اصولگرایان دامن زد. این اقدام احمدی نژاد، که به عنوان موازی کاری و ایجاد دو تشکیلات در سیاست خارجی دولت تعبیر شده است، نه تنها از طرف منتقدان دولت که از طرف خود خامنه ای نیز مورد انتقاد قرار گرفت. خامنه ای در سخنرانی خود برای هیئت دولت که به مناسبت هفتهء جنگ به دیدارش رفته بودند، از احمدی نژاد خواست به جای “موازی کاری”، بهتر است که به وزیران خود “اعتماد” کند.

بسیج دانشجویی که حامی احمدی نژاد و بازوی سرکوبگر غیر نظامی دولت است، در دیدار با خامنه ای، عملاً رئیس دولت را تهدید کردند که تا ابد با او پیمان اخوت نبسته اند.

در کنار این اقدام احمدی نژاد، اظهارات رحیم مشائی مشاور اول احمدی نژاد در مورد جایگزین کردن “مکتب ایرانی” به جای “مکتب اسلامی”، و نیز برگزاری اجلاس سه روزه ایرانیان خارج از کشور در تهران باهزینه هشتاد میلیارد تومانی و حضور افرادی چون هوشنگ امیر احمدی، دلال رابطهء آمریکا با ایران در این اجلاس، به یکی دیگر از کانون های مجادله دولت احمدی نژاد با دیگر جناح های اصول گرا تبدیل گردید. موضع گیری مجله جوان، وابسته به سپاه پاسداران، علیه رحیم مشایی در مورد “مکتب ایرانی”، صف بندی جدیدی را علیه دولت و حامیان اصلی احمدی نژاد در درون هیئت حاکمه و حتا در درون سپاه پاسداران نیز بوجود آورده است.

با تنگ تر شدن حلقهء محاصرهء احمدی نژاد از سوی منتقدین وی، بی تردید خامنه ای نیز دچار چالش بیشتری خواهد شد. خامنه ای پیش از شروع انتخابات دورهء دهم ریاست جمهوری، تمام تخم مرغ های خود را در سبد احمدی نژاد ریخت و تا به امروز نیز تمام قد پشت سر احمدی نژاد ایستاده و از او حمایت کرده است. اما در وضعیت کنونی و با توجه به روندی که دولت احمدی نژاد در پیش گرفته است، خامنه ای نه می تواند کاملاً از او حمایت کند و نه می تواند به انتقاد جدی از سیاست های دولت احمدی نژاد برخیزد.

 انتخاب مستقیم هر کدام از دو راه موجود، عملاً اعتبار نداشتهء خامنه ای را بیشتر از گذشته زیر ضرب خواهد برد. لذا برای خامنه ای راهی باقی نمانده است تا به صورت غیر مستقیم از طریق بسیج دانشجویی یا دیگر زیر مجموعه های حوزهء قدرت خود، جلوی یکه تازی های احمدی نژاد را  تا حدودی سد کند.

شاید بتوان گفت در وضعیت کنونی، احمدی نژاد به پاشنهء آشیل خامنه ای تبدیل گشته است. همهء نیروهای درونی نظام، که منتقد خامنه ای هستند، هم اکنون فرصت را غنیمت شمرده و از کانال برخورد به مواضع احمدی نژاد، خامنه ای را نیز مورد هدف قرار می دهند.

اتفاقات موجود، که انعکاس موقعیت دولت احمدی نژاد تا پیش از هشتمین اجلاس دوره ای مجلس خبرگان بوده است، طبیعتاً موقعیت احمدی نژاد را در درون این مجلس نیز شکننده تر کرده است.

به دلیل سری بودن نشست های مجلس خبرگان رهبری، از کم و کیف بحث ها و مجادلات درونی اعضای این مجلس، تا کنون هیچ اطلاعاتی به  بیرون درز نکرده است.

ناکامی های دولت احمدی نژاد در عرصه های داخلی و خارجی، عدم اجرای قوانین مصوب مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام، و رفتارهای “خود سرانه” و “خلاف قانون” رئیس جمهور منتصب خامنه ای، هم اکنون واکنش انتقادی رقبای احمدی نژاد را بر انگیخته است. به همان نسبت که احمدی نژاد بیش از پیش درمعرض انتقادات از درون نظام قرار می گیرد، شخص خامنه ای نیز با دشواری های بیشتری روبرو خواهد شد.

موضع گیری های اخیر رفسنجانی طبیعتا نمی تواند  صرفا علیه احمدی نژاد باشد. آنها هرگز دعوای شخصی با هم ندارند و نخواهند داشت. آنچه در این مرحله، تنش های بیشتری را میان هاشمی رفسنجانی و احمدی نژاد دامن زده است، بحران سیاسی موجود و بحران قدرتی است که طبقهء حاکمه را فرا گرفته است. راه حل هاشمی رفسنجانی، برای برون رفت از بحران کنونی، ایجاد وحدت و جذب حداکثری نیروهای درون نظام، از جمله “اصلاح طلبان” است. از همین منظر است که هاشمی رفسنجانی ابتدا در افتتاحیهء هشتمین نشست دوره ای مجلس خبرگان، ضمن انتقاد از کسانی که وحدت در کشور را میان چند نفر می خواهند هشدارداد: جریان خودسری که وجود دارد، حقیقتا سم کشور است. و  پس از آن، با اعضای خانواده زندانیان “اصلاح طلب” نیز دیدار کرد.

در حالی که راه حل احمدی نژاد ، حذف کامل نیروهای “اصلاح طلب”وسلطه انحصاری گرایش خویش است؛ امری که در شرایط کنونی قابل تحقق نخواهد بود. لذا، با توجه به واقعیات موجود، اینطور به نظر می رسد که هاشمی رفسنجانی مجدداً موضع تهاجمی تری نسبت به احمدی نژاد و دولت او در پیش گرفته است و این، یعنی گسترش بحران در درون هیئت حاکمه و ایجاد دور تازه ای از چالش ها میان نیروها و جناح های ارتجاعی حاکم بر ایران.

برگرفته از نشریهء کار ـ شماره 582 ـ ارگان سازمان فدائیان (اقلیت)

بازگشت به خانه