جنبش سبز با «هرمنوتیک نفرت» راه به جائی نمی برد!

تکثر مطالبات جنبش سبز در ارتباط با خاورمیانه

محسن کدیور

در تنها مصاحبه ام با صدای آمریکا (اول تیر 89)، در زمینه شعارهای مرتبط با خاورمیانه، منظورم چیزی بود و آنچه بر زبان جاری شد، ترجمان مقصود نبود. تفاوت مصاحبه زنده با مقاله مکتوب از جمله در این است که در اولی امکان تصحیح و ویرایش نیست. بیانم در باره شعار "هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ایران" نادرست و باعث سوء تفاهم شد. در یادداشت کوتاه "اولویت ایران بر فلسطین استراتژی جنبش سبز است" (3 تیر 89) مقصودم را در حد توان تشریح کردم. برای ایضاح بیشتر نکاتی را بر یادداشت پیشین می افزایم به این امید که رافع ابهامات احتمالی باشد.

یک

در جریان جنبش سبز شعارهای زیر در ارتباط با خاورمیانه شنیده شده یا بر تراکتها یا پلاکاردها نقش بسته است: مردم چرا نشستین؟ ایران شده فلسطین؛ چه ایران، چه غزه، کشتن آدم بسه؛ چه تهران، چه غزه، کشتن مردم بسه (روز قدس، 27 شهریور)؛ فلسطینو رها کن، فکری به حال ما کن (روز قدس، 27 شهریور)؛ نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران (روز قدس، 27 شهریور)؛ هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ایران (روز قدس، 27 شهریور)؛ غزه و لبنان کمن، رفتن سراغ یمن (16 آذر) (1) رای ما گم شده، ایران فلسطین شده(روز قدس، 27 شهریور)؛ کروبی دستگیر بشه ایران فلسطین می شه (روز قدس، 27 شهریور). (2)

دو

از شعارهای فوق - به شهادت یوتیوبهای موجود - شعار "نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران" رواج بیشتر و چشمگیرتری داشته است. این شعار خاص، چند روز قبل از روز قدس (جمعه 27 شهریور 1388)، در رادیو آمریکا(3) و بعضی نشریات خارج از کشور(4) و برخی سایتها(5) تشریح و ترویج شده بود.

سه

شعار ایجابی "هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ایران" برای اصلاح کاستی شعار سلبی پیشین از سوی اصلاح طلبان داخل ایران ساخته و سرداده شد. به شهادت چند شاهد عینی در روز قدس در تهران در فاصله میدان هفت تیر تا میدان ولی عصر این شعار در کنار دیگر شعارها شنیده شده بود.(6) سایت کلمه سر دادن هر دو شعار ("نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران" و "هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ایران") را در روز قدس در تهران گزارش کرده است:

«شعارهای متفاوت از سالهای گذشته در روز قدس امسال شنیده می شد، به طوریکه درحد فاصل میدان هفت تیر تا ولی عصر مردم علاوه بر شعارهایی در دفاع از آرمان های فلسطینیان در مبارزه با ظلم ، شعار می دادند: "نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران"؛ یا حسین، میرحسین؛ کروبی با غیرت، صدای خشم ملت. همچنین در بین تظاهر کنندگان شعار یا حجت ابن الحسن، ریشه ظلم رو بکن و نیز "هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ایران" نیز شنیده می شد».(7)

یکی از فعالان جنبش زنان به نقش برجسته مادران عزادار در اصلاح شعار "نه غزه، نه لبنان" به شعار "هم غزه، هم لبنان" اینگونه اشاره می کند: «شعارهايی که مادران روز قدس به دست گرفته بودند، نشان می‌داد که چگونه اين مادران هوشمندانه دارند جنبش زنان را به جنبش دموکراسی‌خواهی مردم پيوند می‌زنند. دارند به مردم می‌گويند که خشونت چيز بدی است. حتی به جای شعار "مرگ بر ديکتاتور"، می‌گفتند "مرگ بر ديکتاتوری". سعی می‌کردند ديکتاتوری را محکوم کنند نه يک فرد را. يا شعار "نه غزه نه لبنان جانم فدای ايران" را مادران تبديل کرده بودند به "هم غزه هم لبنان جانم فدای ايران". فرهنگ صلح و ضد خشونت در ايران کار نشده. هميشه در معرض خشونت بوده‌ايم. حتی خودمان به خودمان خشونت روا داشته‌ايم».(8)

طرفداران میرحسین موسوی در دانشکده فنی دانشگاه تهران در تاریخ 23 آذر 1388 شعارهای مرگ بر دیکتاتور، "هم غزه هم لبنان، جانم فدای ایران" و "بسیجی واقعی همت بود و باکری"، "نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی" سر دادند. (9) در این مراسم سخنگوی انجمن اسلامی دانشگاه تهران گفت:

«با شال سبز دست در دامن اهل بیت داریم .ما متوسل به اهل بیت هستیم و امیدوار به سنت الهی، هم غزه و هم لبنان را قبول داریم و جانمان را فدای ایران می‌کنیم اما بر کسانیکه شعار "نه غزه نه لبنان" سر می دهند خرده نمی گیریم چرا که این شعار ماحصل رفتار کسانی است که عزت مردم خودشان را نادیده می‌گیرند و عزت دیگران را بر سرشان می‌کوبند».(10)

چهار

مهدی کروبی در مصاحبه با فاینشنال تایمز گفت: «گروه معدودی از مردم شعار دادند "نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران". دیدید که چگونه از سوی طرف مقابل مورد سوء تفسیر قرار گرفت. برخی عقلا بر این اعتقادند که شعارها باید باید این گونه می بود"هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ایران"».(11)

میر حسین موسوی در بیانیه سیزدهمش درباره روز قدس نوشت: «اینجانب آخرین جمعه از رمضان امسال را در میان کسانی حاضر شدم که جمعی از آنان با مشت‌های گره کرده به پیشوازم آمده بودند و برایم آرزوی مرگ داشتند. در مسیر پرهیاهویی که بایکدیگر همراه شده بودیم سیمایشان را مرور می‌کردم و می‌دیدم‌ که آن چهره‌ها را دوست دارم. و می دیدم پیروزی ما آن چیزی نیست که در آن کسی شکست بخورد».(12)

پنج

درباره زمینه صدور بیانیه 90 چهره لبنانی در دفاع از جنبش سبز آمده است: «واکنش اعتراضی به کمک‌های دولت جمهوری اسلامی‌ ايران به گروه شيعی حزب الله لبنان در سال‌های اخير و از سوی ديگر شايعه حضور نيروهای اين گروه لبنانی در خيابان‌های تهران برای سرکوب معترضان، هواداران جنبش سبز را چنان برآشفت که شعار غالب روز قدس امسال به اين شعار تغيير يافت: "نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ايران".

اما اين شعار با واکنش‌های تند حاميان دولت و محافظه کاران روبه‌روشد که آن را شعاری ساختارشکنانه خواندند. اين شعار پس از بروز اين مخالفت‌ها و توصيه سران اصلاحات، به سرعت به شعار "هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ايران" تغيير يافت تا ايرانيان سبز مقيم لبنان بتوانند با حضور در مجامع دانشگاهی لبنان و ديگر محافل روشنفکری اين کشور، صدای جنبش سبز را در لبنان نيز طنين‌انداز کنند.»(13)

شش

نگاهی به مستندات فوق نشان می دهد که اعضای جنبش سبز درباره شیوه مواجهه با غزه و لبنان متکثر می اندیشند. شعار "نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران" از مسلمات و مقدسات جنبش سبز نیست. شعار "برخی" از هموطنان ایرانی است. آنچنانکه شعار "هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ایران" مطالبه برخی دیگر از اعضای جنبش سبز است. هر دو گرایش در صفوف همین جنبش قابل مشاهده اند. نادیده گرفتن گرایش اول همانقدر نادرست است که تعمیم شعارشان به کل جنبش و نادیده گرفتن گرایش دوم. هیچیک از این دو شعار را نمی توان شعار کل مردم ایران یا کل جنبش سبز اعلام کرد. هیچکدام را هم نمی توان نادیده گرفت. هر دو را هم می توان نقد کرد.

من به عنوان یکی از اعضای ساده این جنبش ضمن اعتراف به شعار "نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران" به عنوان مطالبه برخی از هموطنان محترم، تمام انتقاد خود را متوجه حکومت بیخرد و عقب افتاده ای می کنم که به دلیل استفاده ابزاری از آلام ملت مظلوم فلسطین، جوانان صادقش را به وادی عکس العمل کشانده است. این شعار و شعارهای مشابه معلول سوء تدبیر استبداد دینی است. برای اصلاح این کاستی باید همه همت خود را مصروف مبارزه ملی با خودکامگی و دیکتاتوری کنیم. من حال برخی جوانان هموطنم را به نیکی درک می کنم که چرا به چنین نتیجه ای رسیده اند، اگر چه به شیوه ای متفاوت با ایشان استنتاج می کنم.

هفت

استفاده ابزاری حکام جمهوری اسلامی از باورهای دینی و سوء استفاده ایشان از احساسات و عواطف پاک انسانی ایرانیان باعث شده است، که اکنون مسائلی که برای همه عدالت خواهان و آزادی خواهان جهان از بدیهیات شمرده می شود، در فضای عمومی ایران نیازمند استدلال است. واضح است که "چراغی که خانه رواست، مسجد حرام است". در کلیه تصمیمات مرتبط با ایران، مصالح ملی ایران اولویت قطعی بر تمام امور دیگر دارد. اگر قرار است به کمک دیگر مظلومان بشتابیم مظلومیت مسلمانان همسایه در چچن (روسیه) و مظلومیت مسلمانان ترکستان شرقی در چین که یک سوم لغاتشان فارسی است و به فرهنگ ایرانی عشق می ورزند، چرا در بده و بستان سیاسی حکومت با فرمانروایان روسیه و چین فراموش شده است؟

هشت

آنچه در مبارزه مسالمت آمیز ملت ایران در استیفای حقوق ملی نباید فراموش شود این است که راه سبز عدالت جوئی و آزادی خواهی این ملت متکی بر استقلال ایران است. چین و روسیه همانقدر به دنبال منافع ملی خود هستند که آمریکا و اروپا. دخیل بستن به ضریح آمریکا و اتحادیه اروپا در آزاد سازی ایران از استبداد دینی از چاله به چاه افتادن است. اگر کسی سبز بودن را به چنین روشی تعمیم می دهد، خطا می کند. اگر تردیدی در صحت عرایضم دارید از رهبران جنبش سبز حتما با صراحت و بی تعارف بپرسید. این عقیده من تنها نیست. ما بیشماریم! به نظر می رسد مایه اصلی خشم برخی سررشته داران فضای مجازی، دست گذاشتن بر همین کانون اصلی در مصاحبه بوده است، کعبه و بتخانه بهانه!

نه

به همه آنها که کارهای مرا دنبال کرده یا می کنند با صراحت عرض می کنم: آنچه گفته ام، آنچه می گویم و به امید خدا آنچه خواهم گفت دیدگاه شخصی من است. من جز خودم کسی را نمایندگی نمی کنم و جا را برای هیچ کس تنگ نکرده ام، و در این وادی نیز جز به اعتلای ایران و احترام به آراء متنوع و متکثر از منظر اسلام رحمانی نمی اندیشم.

اگر از جنبش سبز و بایسته ها و نابایسته هایش گفته ام، معلوم است از منظر خاص خودم است، اگر کسانی از ابراز نظر دیگران احساس خطر می کنند و برای تخریب شخصیت یک خادم ساده، آسمان و ریسمان می کنند، برایشان شفای عاجل آرزومندم. من این بحث حاشیه ای را از جانب خودم همین جا خاتمه یافته تلقی می کنم. از انتقادات مشفقان سپاسگزارم و زبان خشن و مسموم بیماردلان را نیز بخودشان وامی نهم. اطمینان داشته باشیم جنبش سبز با "هرمنوتیک نفرت" راه به جائی نمی برد. دلایل قوی باید و معنوی. والسلام*

7 تیر 1389

یادداشت ها :

(1) برای آشنائی با شعارهای جنبش سبز از جمله مراجعه کنید به  ویکی سبز
(2) گزارش از برخی شعارهای مردم در روز قدس
(3) به عنوان نمونه برنامه تفسیر خبر صدای آمریکا توسط آقایان دکتر علیرضا نوری زاده و دکتر محسن سازگارا مورخ 25 شهریور 1388 (16 سپتامبر 2009)
(4) دکتر علیرضا نوری زاده،کیهان لندن، سه شنبه 15 تا جمعه 18 سپتامبر 2009
(5) دکتر قاسم شعله سعدی در مصاحبه اش با رادیو فردا، 27 شهریور 1388 به این مطلب اشاره می کند. 
(6) سه نفر از این افراد مشاهدات خود را با تلفن برایم شرح دادند. امیدوارم دیگر هموطنانی که شاهد واقعه بوده اند، مشاهدات خود را منتشر نمایند.
(7) در این گزارش همچنین آمده است: "نكته جالب توجه استفاده طیف حامیان دولت و بسیجی ها از شعار "هم غزه، هم لبنان، جانم فدای ایران" است كه پیش از این توسط هواداران میانه روی موسوی ابداع شده بود."
سایتهای حکومتی (همانند فارس و ایرنا) بجای ایران در شعار اقتباسی فوق اسلام و قرآن گزارش کرده اند: "هم غزه، هم لبنان، جانم فدای قرآن / اسلام". در یک ماه اخیر، ایران هم در شعارهایشان دیده می شود. 
(8) مصاحبه رویا کریمی با خانم خدیجه مقدم تحت عنوان «سادگی و مادری، راز ماندگاری مادران عزادار»، رادیو فردا، 20 مهر 1388
(9) گزارش خبرگزاری دولت
(10) گزارش پارلمان نیوز، فاضلیان سخنگوی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران
(11) کلمه، 9 بهمن 1388
(12) ششم مهر 1388 
(13) رادیو فردا، گزارش آرش حسن نیا، 27 بهمن 1388 

• مستندات این مکتوب را دو نفر از دانشجویانم در ایران تهیه و ارسال کرده اند. از ایشان صمیمانه تشکر می کنم.

http://www.roozonline.com/persian/opinion/opinion-article/article/2010/june/26//-a7adcd9d44.html

 https://newsecul.ipower.com/

بازگشت به خانه