چهار مشخصه ای که به  چهارشنبه سوری امسال سیمای دیگری بخشید

تقی روزبه

نخست: تبدیل شدن اين مراسم به دوقطبی دولت (يا حکومت) – مردم. شاید هیچ وقت هیچ  چهارشنبه سوری دیگری تا این اندازه دوقطبی نشده باشد،که در یک قطبش استبداد باهمه توان وزرادخانه نظامی وایدئولوژیکی اش  صف آرائی کرده باشد و درقطب دیگرش مردم وبخصوص جوانان  ونونهالان آینده ساز یک مملکت. باین ترتیب باتقارن کم نظیری مواجه شدیم: همراه شدن خصلت  نمادین وتاریخی این روز (مبنی برمصاف اهریمنان و انسانها،آتش وظمت، وتقابل زمستان روبه هزیمت بارویش طبیعت وزندگی بهاری) با مصداق عینی آن درجامعه وتقارن وتقابل تنگاتنگ ایندو. بدیهی است که انطباق نمادها با مصادیق همواره به رویدادها رنگ وبوی دیگری می بخشد.ترکیب مناسبت ها و سنن ملی وسراسری با بحران هاومبارزات سیاسی همواره می تواندبه  آنها اهمیت و معنای خاص تاریخی بدهد که چهارشنبه سوری امسال اززمره آن هابود.که درآن ترکیدن حتی یک ترقه معنائی جزمرگ بردیکتاتورتداعی نمی کرد. وچنین بودکه میلیونها شعارمرگ بردیکتاتور درکناررقص زندگی ،درچنین شبی وچنین فضائی ازهرگوشه وکنارکشور پرمی گشود وبه آسمان می رفت! معمولاً حکومت های مستبد تا زمانی که عقل اشان هنوز "پاره سنگ" برنداشته است و داری "خرد متعارفی" هستند، و آنگونه که رژیم اسلامی دچارش شده علائم جنون قدرتِ درحال افول به سراغشان نیامده است، سعی می کنند که با چنین مناسبت ها و موقعیت هائی  نه بطورمستقیم که از پهلو برخورد کنند و خود را دَم چَک مردم و سنت ها وآرزوهای نیرومند و دیرپای آن ها قرارندهند. جمهوری اسلامی هم درطی سال های گذشته تاحد معینی چنین عمل می کرد. ولی از زمانی که سلطه طلبانِ ولایت مدار وارد مرحله انحطاط و گندیدگی کامل خود شدند و زمانی که بیداری بزرگ مردم و نافرمانی آنها آغاز شد، عقل و خرد و یا بهتر است بگوئیم "بلندنگری" مورد نیاز هرحکومتگری، تماما جای خود را به خرده بینی و روزمرگی و به اقدامات صرفا معطوف به حفظ قدرت داد. باین ترتیب با رخت بربستن همان اندک خرد و آینده نگری، رژیم وسردمدارانش به ورطه تقابل با سنت های دیرین مردم ومطالبات و آرزوهای آنا سقوط کردند وخود را درگیر جنگ با "آسیاب های بادی" کردند.ترس ازبباد رفتن اقتدار وجبروت باقی مانده، جباران منحط  را وادارساخت تا با ارتکاب به  حماقت تاریخی  خود با ذمخت ترین بیان،حکم به غیرشرعی بودن مراسم چهارشنبه سوری  وفاسد بودن آن بدهند . ولاجرم با ریختن بنزین به روی  آتش ملتهب،آن را شعله ورترساختند.وچنین شد که چهارشنبه سوری امسال بدل به یک روزبزرگ وبیاد ماندنی ازنافرمانی عظیم اجتماعی-مدنی مردم دربرابرحکومت گردید. رژیم نمی تواند آن را  تصاحب کندو نمی تواندبگوید حامیانش درآن مشارکت کرده  بودند. واگر هم چنین بوده باشد، درمخالف با فتوای "رهبرمعظم خود" عمل کرده اند.درواقع فتوای خامنه ای و سایرمراجع همسو باوی به  تفی سربالاتبدیل شد که به چهره خودشان فرود آمد.سودای حفظ قدرتِ درحال افول، غریزه  شناخته شده روحانیت مبنی بر عدم مواجه مستقیم بامردمی را که خود "عوامش "می خوانند کورکرد. ومعلوم شد که شعار"بصیرت" خامنه ای چیزی بیش از"کوری بیشتر"نصیبشان نکرده است!

دوم: چهارشنبه سوری امسال در پی رویدادهای 22 بهمن و در فضائی آکنده از رعب و سرکوب و رجزخوانی حکومت مبنی برپایان دادن به فتنه صورت گرفت: یک دوره فشرده و سنگین ازسرکوب وزندانی کردن و اعدام و برقراری حالت حکومت نظامی اعلام نشده و تهدیدهای مکرر و آشکار مردم و حتی اعلام حکم اعدام شش تن از دستگیر شدگان حماسه عاشورا در آستانه فرارسیدن چهارشنبه آخرسال و در دادگاه اول. که در واقع معنائی جز آویزان کردن شمشیربرهنه بربالای سرمردم  وجزگروگان گیری ازآنها وتهدید به قتل گروگانها برای ساکت کردن مردم نبود. بدیهی است که  در چنین شرایطی برگزاری پرشکوه وگسترده وپای کوبی و رقص و دادن شعارهای مرگ بردیکتاتور، آشکارا حاوی پیام محکمی بود به سیاست رعب افکنی رژیم؛ تا بخاطربسپارد که با توسل به حربه ترس و مرگ نخواهد توانست آتش اعتراضات مردمی را خاموش کند. بنابه ضرب المثلی که می گوید "هرچه که آخرش خوب ؛ همه اش خوب"؛ روند آخر مبارزه  در سال 88 - سالی بیاد ماندنی در دفتر مبارزات مردم علیه نظام جمهوری اسلامی - در ترکیبی آکنده از رقص و پایکوبی با شعارهای مرگ بر نظام و سرانش، به پایان رسید. با توشه ای از اعتماد به نفس تازه؛ و با این بشارت که مبارزه تا پائین کشیدن استبداد و استقرار دموکراسی واقعی ادامه خواهد یافت.

سوم: سومين نکته مهم چهارشنبه سوری آن است که بدلیل همین دو قطبی شدن آن و بدلیل سراسری بودن این سنت، از یکسو موجب گسترش پایگاه توده ای مقاومت و دامنه ضدیت با رژیم شده و ازسوی دیگر موجب ریزش بیشتر پایگاه توده های متوهم به آن. چنین پدیده ای را آشکارا می توان در برپائی این مراسم در محلات جنوبی و پائین شهربزرگی همچون تهران و هم چنین در درگیر کردن بیشتر نسل های جوان تر و نوجوانان به ضدیت با رژیم مشاهده کرد و هم در ابعاد سراسری آن  در نقاط مختلف کشورکه طبعا باید آن را  ازمهم ترین دست آورهای آن دانست.

چهارم: اين اجرا نشان داد با  ترکیب مبارزات سراسری و در عین حال غیرمتمرکز، و بطور کلی ترکیب تظاهرات بزرگ و تظاهرات موضعی درمحلات و نقاط پراکنده، رژیم قادربه کنترل و مهار اعتراضات نخواهد بود. همانطورکه در چهارشنبه سوری بسیاری از مناطق شهرها وکوچه ها ومحلات و خیابانها عملا در اختیارو کنترل جوانان و مردم بود. از همین منظر تجربه برگزاری چهارشنبه سوری دارای این  درس  بزرگ وگرانبها بود که می توان ازترکیب مبارزات موضعی و در عین حال سراسری فضای عمومی و اعتراضی گسترده را فراهم ساخت که هم نشان دهنده  ناتوانی رژیم درمقابله با آن باشد و هم در جهت گسترش دامنه پایگاه توده ای. و البته هم چنین  تجربه ای بود  برای گشودن تنگناها وبن بست تاکتیکی که درتجربیات چندماهه گذشته،باتمرکزنیروی دشمن درمکان وزمان ازقبل تعیین شده و واحد، خود را نشانداده است. هم چنانکه نمونه ای بود از برگزاری مراسم و اعتراض بر اساس مناسبت های مستقل و متعلق به خود مردم و نه الزاما به حاکمیت. امری که امکان مصادره کردن را  از رژیم می گیرد و محدودیت های تاکتیکی معطوف به مناسبت های رژیم را ندارد. هم چنین می توان از این تجربه و نظایرآن برای تشکل یابی در مناطق مختلف اسکان مردم و ایجاد محافل وشبکه ها و هسته های مبارزاتی مردمی و بویژه جوانان و دامن زدن به مبارزات موضعی و غافگیرانه در نقاط مختلف و بصورت پراکنده سود جست. یعنی با بهره گیری از فضای بوجود آمده در گسترش دامنه مبارزه به این مناطق می توان برای مفصل بندی کردن هرچه بیشترجنبش دراقصی نقاط کشور ودرمیان لایه های پائین و زحمت کش ودرمیان جوانان بهره جست که در تداوم جنبش و سازمان بابی شبکه ای-توده ای آن ودرهم آهنگ کردن مبارزات گوناگون و تدارک برای نبردهای سراسری دارای اهمیت زیادی است. بدیهی است که شکل گیری چنین شبکه های خود گردان و مفصل بندی شدن جنبش می تواند پتانسیل و ظرفیت های مبارزاتی آزاد شده و معطل مانده کنونی را بکارگرفته و از هرز رفتن آنها و در انتظار حرکت های بزرگ و سراسری ماندن که با دشواری ناشی از تمرکز نیروی دشمن مواجه شده است، اجتناب کرد و مبارزه را هم از نظر دامنه کمی و هم کیفی گسترش داد.

هفده مارس 2010 ـ 28 اسفند 1388

https://newsecul.ipower.com/

بازگشت به خانه