بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

دی   1387 ـ دسامبر 2008

پارادوكس توهم توطئه

محمد مسعود سلامتی

در اينكه يكی از مشكلات شايع جامعۀ سياسي ايران گرفتاري ذهني در چنبرۀ تئوري توطئه است، امروز كمتر كسي ترديد روا مي دارد. اما پرسش متصل به اين موضوع آن است كه به واقع اين مشكل از كجا ريشه دوانده است؟ چرا شماري از تحليل گران، به جاي در نظر گرفتن فكت هاي قابل اتكا و عيني، مدام از تراوشات بي مبناي ذهني مدد مي جويند تا راهي به سوي منويات خود بيابند؟

در زمرۀ پاسخ ها به چرايي پديدۀ پيش گفته مي توان از مطلق انديشي در بخش قابل توجهي از اين نقش آفرينان عرصه سياست ياد كرد. اگر جرياني، خواه رجعت گرا يا آينده نگر، بر اين باور باشد كه در تحليل هايش هرگز دچار خطا نگرديده و هر ديدگاهي جز خود را انحرافي قلمداد كند، اين منظر بطور طبيعي در برخورد با نظرات و تحليل هاي غير، جويندۀ دست طرار دشمن است كه آگاهانۀ يا ناخودآگاه برآن ديدگاه ها سوار است.

به عنوان نمونه تارنماي اينترنتي «پيك نت»، در يادداشت سردبير (شماره اول دي ماه ) در نوشتاري تحت عنوان «كنفرانس برلين دردانشگاه تهران!»، با امنيتي خواندن خيل جريان ها و چهره هاي سياسي كه انديشه اي غير از نگارندۀ آن مقاله دارند، بطور تلويح و تصريح چنين نتيجه مي گيرد كه هر گروه يا فردي كه موافق رويۀ اصلاح طلبان حكومتي در ايران نيست سر نخ آن در دستگاه امنيتي حكومت است؟!

اين عينك توطئه انگار هجوم ذهني خود را از سازمان هاي به تعبيرخود «سوپر چپ» و كمونيست مستقر در خارج كشور آغاز كرده و در ادامه دامن آن را به «اصغر زاده (خط امام)» ، « طبرزدي» و «منوچهرمحمدي» (جنبش ساختارشكن 18 تير) تا جاسبي (موتلفه)، قاليباف (سردار سپاه)،‌ دانشجويان دموكراسي خواه دانشگاه تهران و «دانشجويان مدعي چپ... كه تا پيش از دستگيري ها مانور سرخ مي دادند » و فرجام كار به پيروز دواني (از جان باختگان قتل هاي سياسي زنجيره اي سال 77 ) ختم مي نمايد.

احتمال مي رود اگر كسي ازافراد و جريان هاي سياسي از قلم افتاده ناشي از آن باشد كه نويسنده دور از ايران است و آشنايي چنداني با مسايل و نيروهاي سياسي داخل كشور ندارد. چرا كه درغير اين صورت مي بايست جبهه ملي ايران، فعالان دانشجويي دانشگاه شيراز، پلي تكنيك تهران ، سهند تبريز، بوعلي همدان، فردوسي مشهد ، دانشگاه زاهدان ، تحكيم وحدت ، سازمان ادوار و ... را هم اضافه مي كرد . و همه را يك جا «فرو افتادگان در دامچالۀ بازي هاي سياسي» و«زود گر گرفته» و «گرفتار در هيجان سازي هاي هدايت شدۀ امنيتي» مي خواند، چراكه آنها نيز مي گويند بالاي چشم اصلاح طلبان حكومتي ابروست.

تامل در اينگونه شاخصه ها در نيروهاي سياسي جامعه مان آن هم آن بخشي كه در شعارهايش خواهان دمكراسي مي باشد، نشانگر آن است كه ما تا رسيدن به دمكراسي همچنان راه درازي درپيش داريم. چرا كه هنوز ابتدايي ترين مبادي آن را كه تحمل يكديگر و ضرورت طنين چند صدايي بر اتمسفر سياسي حاكم است را نمي پذيريم و به جاي اينكه در برخورد با نظرات مخالف خود به گفتگو، نقد و چالش منطقي مواضع هم مبادرت ورزيم در پي آنيم تا با سفسطه و توطئه انگاري ديدگاه هاي غيرخود را منسوخ شماريم .

نكته ديگري كه در يادداشت مورد اشاره و تحليل هاي مشابه آن به كرات مشاهده مي شود آن است كه به صرف اينكه دو جريان مختلف و بلكه مخالف هم در عرصه اي رويكرد مشابه داشتند با خلط انگيزه و انگيخته چنين نتيجه مي گيرند كه هر دو جريان آبشخور واحد دارند. اين متد سوفسطايي براي درهم كوبيدن مخالفان فكري هم در مطالب نويسندگان كيهان شريعتمدار رواج دارد، هم در نوشته سردبير «پيك نت» مشهود است. غافل از آنكه اين منطق ديريا زود دامن مروجان آن را خواهد گرفت . به اين جملات كه در يادداشت مورد اشاره در تقبيح پرسش هاي انتقادي دانشجويان از خاتمي آمده توجه شود: « راستی نباید به این فکر کرد که چرا خبرگزاری فارس، بلافاصله اعلامیه دانشجویان دمکراسی خواه در باره رفتن خاتمی به دانشگاه تهران و سخنرانی 16 آذر اخیر را در صدر خبرهای خود منتشر کرد و به استقبال مقابله با خاتمی در دانشگاه رفت؟»

در واقع، اگر با چنين نگاه و منطقي بخواهيم اهداف يك جريان يا گروه سياسي را تحليل كنيم پس چاپ تحليل ها و تهديدهاي مندرج در نشريات غربي بر ضد حاكميت اقتدارگرا در پيك نت (آن هم در اسرع وقت!) چه برداشتي دارد؟

نكتۀ آخر اينكه پيك نت، مانند هر نظرگاه سياسي ديگر، محق است تا از جريان ها و چهره هاي سياسي مقبول خود تبليغ كند، اما نمي توان انتظار داشت كه ابراز نقطه نظرات سياسي در تيول افراد يا گروه خاصي است و چنانچه در صدد باشيم، به بهاي حاكم كردن راي و نظر خود، هر منتقدي را با پرونده سازي و مشوه كردن چهره اش زير سووال ببريم آيا مي توان چشم انداز مناسبي از جامعۀ چند صدايي و حاكميت دمكراتيك ترسيم كرد؟

برگرفته از وبلاگ «پيام دانشجو»:

http://mohandestabarzadi.blogfa.com/post-726.aspx

https://newsecul.ipower.com/

بازگشت به خانه