بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

تير 1387 ـ   ژوئيه  2008

کردهای شيعهء جنوب و حزب «پژاک»

سايت «دوژهه لات»

توضيح سکولاريسم نو: همانگونه که در توضيحات صفحهء نخست اين سايت آمده، هدف ما از انتشار مقالات گوناگون از يکسو نشان دادن تنوع فرهنگی گستردهء ايرانزمين بوده و، از سوی ديگر به نمايش گذاشتن افتراق ها و تبعيض ها و ستمکاری هائی که با نام مذهب و ايدئولوژی صورت می گيرد. مقالهء حاضر، اگرچه از منظرها و ادبياتی تجزيه طلبانه و زبانی گاه پرخاشگر سخن می گويد، که مورد تأييد ما نيست، اما چراغی را بر گوشهء تاريکی از اختلافات فرهنگی در داخل قوم کرد روشن می کند که می تواند برای بسياری از ما تازگی داشته باشد.

كردستان ايران سرزميني وسيع و نسبتا دراز مي باشد كه از ماكو در شمال اروميه آغاز ‏گشته و به جنوب ايلام ختم مي شود. اين خطه از كردستان به طور عام شامل دو ناحيه شيعه ‏مذهب در جنوب و سني مذهب در شمال كردستان مي باشد كه به طور خاص مي توان به ‏ولايات مكريان، اردلان، اورمان و كرماشان تقسيم بندي نمود و ولايت اخير شامل استانهاي ‏ايلام و كرمانشاه و بخش هايي از لرستان و همدان نيز مي باشد‎.‎

هدف از اين نوشتار كوتاه بررسي وضعيت كردهاي شيعه مذهب مي باشد كه از لحاظ ‏فرهنگي و اجتماعي مورد ظلم مضاعف خارجي و داخلي بوده و نيز از سوي برادران نژادي ‏و خوني خود هدف بي مهري دردناكي قرار گرفته اند. اين مساله خاص كردستان ايران نمي ‏باشد و در كردستان عراق به صورتي ضعيفتر نيز شاهد سردرگمي فرهنگي كردهاي ‏‏«فيلي» هستيم. در كردستان عراق شهرهاي مندلي، خانقين، جسان، بدره و زرباطيه داراي ‏سكنه كرد شيعه هستند كه به همين دليل يعني كرد بودن و شيعه بودن هدف سركوب خونين ‏رژيم صدام حسين قرار گرفته و پا به پاي كردهاي سوران و بارزاني ها به طرز وسيعي ‏كشتار گرديده اند.

در سال هاي دههء پنجاه شمسي، كردهاي فيلي ساكن بغداد و شمال اين ‏استان عمدتا به دليل حمايت از جنبش مرحوم ملا مصطفي بارزاني دستگير و شكنجه شده و ‏پي از اعدام هزاران نفر از آنان، اكثريت آنان را به كشور ايران عودت دادند كه هم اكنون ‏نيز اين اكراد اكثرا در استان ايلام ساكن بوده و فاقد شناسنامه رسمي كشور ايران هستند و ‏در منطقه به ((سوقي)) معروف مي باشند‎.‎

هم اكنون در قرن بيست و يك و در عصر انفجار علم اطلاعات و تسخير ريزترين شكاف هاي ‏موجود در جهان فيزيك، متاسفانه شاهد اظهارات و بيانات عقب مانده و قرون وسطايي ‏بعضي از به اصطلاح روشنفكران همنژاد خود مي باشيم. اين دوستان مبارز به تازگي كشف ‏نموده اند كه مردم ايلام و كرمانشاه «كرد» نيستند و در بهترين حالت مي توان آنها را «كرد ‏پلاستيكي» به حساب آورد. اين تفكر بسيار خطرناك به درون محافل عمومي كردي نيز نفوذ ‏كرده و به طور وسيعي مي توان آن را در مباحث غير رسمي دانشجويان و روشنفكران ‏شهرها و روستاهاي كردنشين و در دانشگاه ها و مراكز ديگر يافت. بسياري از جوانان ‏كردستان جنوبي به محض تماس با برادران سوراني و هورامي خود بلافاصله طرد شده و ‏هيچگاه به آنان به ديد كرد اصيل نگريسته نمي شود. كما اينكه در سراسر بحث هاي مطرح ‏شده در رسانه هاي كردي، اعم از شبكه هاي ماهواره اي، راديوها و نشريات و وبلاگ هاي ‏كردي نيز كمترين اثري از پرداختن به كردهاي جنوبي ديده نمي شود. تو گويي كه در ‏ايران، كردستان همان مهاباد و سنندج است و بس. هرچه از مركز كردستان به سمت شمال ‏پيش برويم آگاهي و دانش عمومي راجع به كردستان جنوبي به سرعت كاهش پيدا كرده و در ‏بخش هايي از مكريان شمالي اصولاً جوانان تحصيل كرده فراواني را مي توان ديد كه كمترين ‏دانشي در خصوص ايلام و كرمانشاه ندارند.

جالب است كه مرز شمالي كردستان با مناطق ‏آذري بسيار دقيق تدوين شده هرچند که هر دو مليت بر سر هويت بخش هايي از اطراف درياچهء ‏اروميه با يكديگر بسيار شديد درگير گشته اند و حتي در صورت بروز حوادث و تغييرات ‏جديد در خاورميانه به احتمال فراوان مي توان شاهد جنگ كردها و آذري ها در اين ‏منطقه بود‎.‎ اما مرز جنوبي كردستان هيچگاه حتي به طور تخميني بررسي نشده و در مواضع گروه ها و ‏احزاب كردي داراي حوزه متغيري بوده كه گاه تا چهارصد كيلومتر خطا را شامل مي شود. ‏

اين موضوع مويد يك واقعيت بسيار تلخ مي باشد و آن عدم اهميت منطقه كردستان حنوبي ‏براي روشنفكران و صاحبنظران كردستان است. براي بسياري از كردهاي كلهر و فيلي ‏اينگونه مجسم شده است كه حوزه جنوبي كردستان براي احزاب و جريانات كردي اهميتي ‏استرات‍ژيك ندارد و سرنوشت آن زياد مهم نيست و بنا به شرايط آينده هر اتفاقي بيفتد آنها ‏چيزي را متضرر نشده اند. عدم پخش برنامه به لهجه كردي جنوبي در هيچ يك از شبكه ‏هاي كردي و عدم وجود نوشتار به اين لهجه در ساير نشريات نيز به صورتي گواهي براي ‏اين جريان فكري نامطلوب در جنوب كردستان در آمده است‎.‎

در يك ريشه يابي ساده مي توان برخي از علل اين طرد بزرگ فرهنگي را مشاهده نمود. ‏كردهاي جنوبي شيعه مذهبند و برخي از مردمي كه در اين منطق تمايلات مذهبي دارند ‏داراي گرايش هايي به حكومت مركزي ايران مي باشند. مردم كردستان جنوبي در جريان ‏خيزش مسلحانهء كردستان به رهبري احزاب كومله و دمكرات به آنها نپيوسته اند و ما شاهد ‏درگيري ها و جنگ هاي مسلحانه در شهرها و كوه هاي ايلام و كرمانشاه نبوده ايم.

خلق كردها ‏در اين سرزمين فرهنگ كردي را از دست داده اند چرا كه جوانان آنها ديگر لباس كردي بر ‏تن نمي كنند و جامانه بر سر نمي بندنند و پانتول كردي نمي پوشند و لحن حرف زدن آنها، از ‏ديد كردهاي سوراني و اورامي «مسخره» است. آنها ادبيات سياسي و تاريخي و اجتماعي ‏قويي ندارند و به همين علت بايد در كرد بودن آنها با ديده ترديد نگريست و با يك امتياز ‏تخفيف مي توان آنها را «كرد پلاستيكي» به حساب آورد ـ اصطلاحي كه به شدت در ميان ‏تحصيلكردگان شمال كردستان رواج دارد‎.‎

اگر ما به نقشه هاي بسيار قديمي و چند هزار ساله نظري بيندازيم مي توان کاملاً دريافت ‏كه لفظ كردستان به سرزميني اطلاق مي شده كه امروزه ناحيه اي را در بين شهرهاي ايلام ‏و كرمانشاه در بر مي گيرد. از روي مدارك فراوان، از جمله اسامي محلي اين مناطق، مي ‏توان به سهولت فهميد كه منطقهء مذكور از لحاظ تاريخي سرزمين كردان بوده و قدمتي چند ‏هزار ساله داشته و نيز تا به امروز همواره خاك كردان باقي مانده است و تسلط كردان بر ‏اين منطقه هيچگاه مورد تضعيف و ترديد اقوام ديگر قرار نگرفته است‎.‎

در كرمانشاه، مايشت (مايدشت = دشت ماد) و در ايلام، مانيشت (مادنيشت = نيشتمان ‏ماد) كه هزاران سال است مورد استفاده اهالي قرار دارد جاي شكي را باقي نگذاشته است ‏كه اين منطقه از دير باز محل سكونت قوم ماد و اكراد بوده است. دلايل زبانشناسي زيادي ‏نيز گواه بر قديمي بودن لهجه ساكنان اين سرزمين دارد كه در حوصلهء اين مطلب نمي گنجد‎.‎

در اوان انقلاب ضد سلطنتي مردم ايران بر عليه ديكتاتوري شاه، بلافاصله احزاب كرد ‏كومله و دمكرات با ايجاد پايگاه هايي در شمال كردستان سعي نمودند از روش هاي مختلف ‏ديپلماتيك و مسلحانه به احقاق حقوق ملت كرد پرداخته و خودمختاري براي كردستان را به ‏ارمغان بياورند.

با تحميل جنگ به كردستان و آغاز سركوبي اين جنبش، تاريخ كرد شاهد ‏اشتباهات استراتژيك رهبران كرد در ايران بود. در ايلام و كرمانشاه هيچ حزب و دفتر ‏سياسي براي تبليغ و جذب نيرو وجود نداشت. به علت فقر و نارسايي شديد امكان دريافت ‏اخبار فرهنگي در جنوب ممكن نبود و سال ها سياست نسل کشی (ژينوسايد) فرهنگي شاه خائن در غرب ‏كردها را از هم جدا ساخته بود. مضافاً با ادامهء وحشيگري هاي قواي دولتي در كردستان، ‏شاهد يك عمل عجيب براي مقاومت كردستان بوديم و ان فتواي علماي اهل سنت كرد بود مبني ‏بر اينكه اين جنگ ديگر به جنگ شيعيان متجاوز بر عليه اهل سنت تبديل شده است و هم ‏اكنون يك جنگ مذهبي مي باشد.

اين جريان منجر به دوري بيشتر اكراد شيعه از احزاب ‏كرد در ايران شد. مبارزه به انحصار كردهاي سني مذهب در آمد و جوانان كرد شيعه كه ‏لباس كردي ندارند نمي توانند برزمند. تو گويي كه گلوله از دهانهء شلوار شليك مي شود كه ‏هرچه گشادتر باشد قدرت آن بيشتر است. معاملات پنهاني احزاب كرد با رژيم بعث و ‏مذاكرات مخفيانه با استبداد مذهبي نيز به بي اعتمادي هاي قبلي افزوده و اين جريان تا ‏سال ها به قوت خود باقي ماند و موجب جدايي هر چه بيشتر دو قسمت شمالي و جنوبي ‏كردستان گرديد.

در همان زمان جريان مجاهدين خلق از آب گل آلود ماهي گرفت و بيشترين ‏نيروي رزمي خود را از ميان اكراد شيعه برچيد: استعداد رزميي كه به گواه تاريخ مي ‏توانست برگ برندهء كردستان در جنگ ها باشد. هنوز هم داستان شكست هاي امپراتوري عظيم ‏عثماني از شبيخون هاي نيروهاي شجاع والي ايلام را مي توان در سينهء مردان آن ديار ‏يافت. مجاهدين خلق بهترين فرزندان جنوب كردستان را جذب خود كردند و از آنان براي ‏عمليات ترورهاي داخلي استفاده نمودند كه معروفترين آن ترور لاجوردي توسط يك ‏تروريست مجاهد از شهر ايلام مي باشد‎.‎

اما در ساليان اخير تحولاتي روي داده كه بار ديگر توازن هويتي را به كرمانشاه و ايلام باز ‏گردانده است. جريان حزب كارگران كردستان و حزب پژاك  ‎«كرد و كرد بودن» را بر مبناي ‏تفكر افراد اعلام نموده و در آن همهء كردها به يك اندازه كرد بشمار می روند. اين جنبش با جذب ده ها ‏چريک (گريلا) از ميان كردهاي جنوبي نشان داد كه بها دادن به خلق مطرود تا چه اندازه مي تواند ‏كمبودهاي عيني را توسط تلاش ذهني جبران كند. اكنون ديگر مبارزهء واقعي همهء ملت كرد ‏را مي توان در دل اين جنبش ديد.

در شرايطي كه حزب دمكرات برنامه مشخصي براي ‏آيندهء خاورميانه و كردستان ـ كه هر لحظه مي تواند آبستن تحولات جديد باشد ـ ندارد و حتي از ‏برگزاري مراسم در سالروز تأسيس خويش نيز عاجز مانده و هر از چندگاهي شاهد انشعاب ‏در درون آن مي باشيم، «پژاك» توانسته است با مبارزه اي همه جانبه بار ديگر آينده اي روشن ‏را براي چند ميليو ن كرد در ايران تجسم نمايد.

در شرايطي كه هموطنان كرد در شمالي ‏ترين نقطه كردستان گرفتار اشغالگري «پان ترك» هاي فاشيست شده اند، وجود كردهاي شيعه ‏براي حل مساله كرد و برگرداندن سرزمين هاي كردستان مي تواند بسيار موثر بوده و دست ‏رژيم را براي سركوبي مذهبي و زدن برچسب هاي صرفاً مذهبي به جنبش كردي كوتاه نمايد. ‏كردها در مجموع هيچگاه يك ملت ـ مذهبي افراطي نبوده اند. با كمي دقت مي توان ديد كه كرد ‏سني با ترك و عرب و بلوچ سني، و نيز كرد شيعه با ترك و فارس و عرب شيعه تفاوت هاي ‏زيادي دارند و افراط گري هاي مذهبي نزد هيچكدام از دو جامعه كردي وجود نداشته است. ‏اميد است با پيشرفت هاي فرهنگي شديد انجام شده، زين پس شاهد تحقير هويتي و فرهنگي و ‏نيز طرد ملي كردهاي جنوبي از كردستان نباشيم‎.‎

زنده باد جنبش فراگير ملي كرد

درود بر روان پاك همه شهداي پيشمرگ و گريلاي قهرمان

زنده باد كردستان بزرگ و يكپارچه و آزاد و آباد و دمكراتيك

مرگ بر فاشيسم

برگرفته از سايت «دوژهه لات»:

http://www.rojhelat.nu/files/farsi.php?id=4634

بازگشت به خانه