بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

خرداد 1387 ـ   ژوئن  2008

گرایش های ايرانيان نسبت به هویّتِ ایرانی و آینده‌یِ ایران

گردآوری اطلاعات و تهيه کننده گزارش: انجمن پژوهشگران ايران

کلیات

سومین همه پرسی انجمن پژوهشگران ایران به مدت 90 روز از تاریخ 9 مهر 1386 (اول اکتبر 2007) تا 10 دی 1386 (31 دسامبر 2007) از طریق شبکه جهانی اینترنت با کمک و همکاری سایت های اینترنتی و رادیو و تلویزیون هائی که از طریق ماهواره پخش جهانی دارند به انجام رسید.

در این بررسی 4024 نفر شرکت داشته اند که 2523 نفر از داخل ایران و 1501 نفر از خارج از ایران بدان پاسخ گفته اند، لازم به یادآوری است که 314 نفر در خارج از کشور به زبان انگلیسی پرسشنامه ها را تکمیل کرده اند.

شرکت کنندگان در این همه پرسی بدون نیاز به ذکر مشخصات شخصی به بیشتر از 30 پرسش پاسخ گفته اند. از این مجموعه 14 پرسش دربارۀ مشخصات دموگرافیک از جمله جنس، سن، محل تولد، محل اقامت، وضعیت خانوادگی، میزان و رشته تحصیلی و نوع فعالیت بوده است.

بیشترین پاسخگویان در داخل کشور در میان گروههای سنی 20 -34 سال هستند و به عبارت روشن تر نیمی از جمعیت پاسخگوی این بررسی در داخل کشور را گروه سنی 20 – 30 ساله تشکیل داده اند.

میزان تحصیلات

از نظر میزان تحصیلات پاسخگویان در داخل کشور به ترتیب 43% دارای لیسانس، 18% دیپلم دبیرستان، 16% فوق لیسانس، 9% زیر دیپلم و حدود 6% دارای درجه دکترا بوده اند.

در خارج از کشوربه ترتیب  27% دارای لیسانس، نزدیک به 20 % دیپلم متوسطه، حدود 35 % دارای فوق لیسانس و دکترا و 4% کمتر از دیپلم متوسطه بوده اند، لازم به یادآوریست که اکثریت پاسخگویان با درجه دکترا در خارج از ایران را پزشگان ایرانی تشکیل داده اند

باورها و تمایلات دینی و مذهبی

در بخش دیگری از این تحقیق پاسخگویان وابستگی و عدم وابستگی دینی و مذهبی خود وهمچنین ذهنیت مذهبی و اینکه در سی سال گذشته چه تغییراتی در دین و مذهب آنها ایجاد گشته است  را ابراز می دارند.

بیشتر از 64% از پاسخگویان داخل کشور اعلام داشته اند که مسلمان هستند و مهمترین برخورد به دین و مذهب از سوی 27% از پاسخگویان است که اعلام داشته اند که هیچ نوع دین و مذهبی ندارند و این مسئله تقریبا در تمامی گروههای سنی دیده می شود.

حدود 40% از پاسخگویان خود را " سکولار " می دانند که بیشترینشان در میان گروههای سنی 20 -39 سال هستند. و حدود 33% از همگی دانش آموزان و دانشجویان اعلام داشته اند که هیچگونه اعتقاد مذهبی ندارند.

نقش رسانه ها و ارتباطات

از دیگر موارد این تحقیق، بررسی نقش، جایگاه و تاثیر و یا عدم تاثیر رسانه ها در میان شرکت کنندگان بوده است.

در مرحله نخست میزان استفاده، نحوه ارتباط و سپس درصد اعتماد شرکت کنندگان را به رسانه های مختلف که شامل اینترنت، رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی، رادیو تلویزیون های دولتی خارج از ایران و دیگر رادیو تلویزیون های ماهواره ای خارج از کشور می باشد را ارزیابی میکند.

در این میان اینترنت بالاترین و سپس رادیو تلویزیون امریکا بیشترین بیننده و شنونده را در داخل کشور داشته است، در مراحل بعدی در داخل کشور به ترتیب دیگر رادیو تلویزیون های (غیر دولتی)، رادیو فردا، رادیو بی بی سی، رادیو آلمان، رادیو اسرائیل و رادیو فرانسه بوده اند.

در این میان 9/8% نیز اعلام داشته اند که ضمن اعتماد و رجوع کردن به دیگر رسانه ها به رسانه های جمهوری اسلامی نیز اعتماد دارند و لازم به یادآوری است که این میزان اعتماد بعنوان مثال برای رادیو و تلویزیون امریکا 56% درصد بوده است.

گرایش های هویتی

بیشترین هدف این بررسی آگاهی و اندازه گیری گرایش های هویتی و تغییرات و تحولات آن در طی سه دهه گذشته بوده است که با توجه به پی آمد های سه دهه حکومت ایدئولوژیک مذهبی چه تغییرات و تحولاتی در میان ایرانیان و خاصه نسل جوان ایران در داخل و خارج از ایران ایجاد شده است.

 از شرکت کنندگان خواسته شده بود که اعلام کنند که ریشه هویتی خود را از "خاک"،  "خون"، "زبان"،  و یا "فرهنگ وتمدن" می دانند. بیشتر از 83% از پاسخگویان در داخل کشور فرهنگ و تمدن را اعلام داشته اند و سپس زادگاه (خاک) و زبان و در آخر به خون اشاره داشته اند.

بیشتر از 84% گفته اند که در منزل به زبان فارسی صحبت می کنند و در مراحل بعدی زبان آذری و کردی بوده است.

در رابطه با اینکه کدامیک از هویت های "ایرانی" ، "مذهبی" و "قومی" برای پاسخگویان اولویت داشته است، نزدیک به 87% ابراز داشته اند که هویت ایرانی، 5/5% هویت مذهبی و 8/4% هویت قومی را مهمتر دانسته اند.

آخرین پرسش در رابطه با اینکه "هویت خود را بیشتر از کدامیک از دوران های تاریخ می دانید"، 86/8% به ایران باستان، 18/6%به بازیافت هویت ایرانی پس از اسلام، 4/6% به دوران ظهور اسلام و 3/8% به دوران جمهوری اسلامی می دانند.

موسیقی، شعر و ادبیات

در میان پاسخ‌گویان، موسیقی ایرانی بیشترین جایگاه و در میان انواع موسیقی ایرانی به ترتیب موسیقی سنتی، موسیقی پاپ، موسیقی محلی و سپس انواع دیگر موسیقی طرفداران خود را داشته‌است. علاقمندی به شعر و ادبیات کهن نخستین جایگاه را دارد و پس از آن علاقه به شعر و ادبیات معاصر ابراز می‌شود.

ورزش

این پرسش برایِ ایرانیان خارج از کشور طرح شده ‌است که "اگر یک تیم ورزشی از ایران برای مسابقه به کشور محل اقامت شما سفر کند، شما کدام تیم را تشویق و حمایت می‌کنید: تیم ایران و یا تیم کشور محل اقامت خود را"، ۸۵% از شرکت کنندگان تیم ایران را تشویق خواهند کرد.

سیاسی – اجتماعی

آگاهی و داشتن تصویری از ایران امروز، زندگی روزانه و آینده جامعه جوان ایران انگیزه انجام این بخش از این تحقیق بوده است .

امید و نا امیدی نسل جوان به آینده خود نخستین پرسش بوده که پاسخ ها به ترتیب عبارتند از: ناامیدی کامل:  37/3%، ناامیدی نسبی:  42/6%، امید نسبی:  11/9%، امید کامل: 2/8%، نمی دانم: 3/8%

بخش دیگری از این تحقیق نگاه شرکت کنندگان به حکومت اسلامی را مورد ارزیابی قرار داده است: بسیار مثبت:  1/8%، مثبت:  4/8%، بی تفاوت:  7/8%، منفی:  18/9%، بسیار منفی:  64/8%

         نزدیک به 76 درصد از پاسخگویان در داخل کشور اظهار داشته اند که حکومت در اختیار یک گروه محدود است، 2/5% اظهار داشته اند که حکومت خیلی زیاد "دموکراتیک" است و 86% ابراز داشته اند که حکومت جمهوری اسلامی، "خیلی زیاد"  و  "زیاد"  حکومتی استبدادی است.

تنها 2% از پاسخگویان در زندگی روزمره خود احساس امنیت "خیلی زیاد"  داشته اند و 7% گفته اند که هیچگونه تبعیض جنسی در ایران وجود ندارد.

 1/4% یعنی کمتر از 1/5 درصد احساس ثبات اقتصادی "خیلی زیاد"  داشته اند و 2/7% احساس امنیت شغلی "خیلی زیاد"  داشته اند، و بیشترین احساس کمبود در میان پاسخگویان در داخل کشور عدم ثبات اقتصادی است.

آخرین پرسش در زمينۀ نگاه به تحولات جمهوری اسلامی است که پاسخ‌ها بدین شکل بوده است: در مسیر تحولات مطلوب ۶/۶%، در مسیر تحولات نا مطلوب ۸/۳۵%، در مسیر سر در گمی ۷/۵۴%

آیا در فکر خروج از کشور هستید؟

از شروع انقلاب بدین سو گروههای مختلف اجتماعی بدلایل مختلف، خواسته و یا ناخواسته، ایران را ترک کرده و در دیگر کشورهای جهان ساکن گشته اند، موج فرار از کشور در سالهای اخیر شدت بیشتری یافته و خاصه در میان جوانان و نخبگان ایران گسترش بسیاری پیدا کرده است، طرح این پرسش که آیا در فکر خروج از کشور هستید و چرا، می تواند گویای زندگی امروز جوانان و آینده نه چندان روشن آنان باشد .

 89/5% از شرکت کنندگان در داخل کشور به ترتیب با خواست های گوناگون از "خیلی زیاد" تا "خیلی کم" تمایل به خروج از کشور را داشته اند و تنها 10/5%اظهار داشته اند که قصد خروج از کشور را ندارند.

در چه شرایطی علاقمند و مایل به بازگشت و زندگی در ایران هستید؟

در سه دهه گذشته که دگرگونی های بسیاری در ایران ایجاد شده و به تبع آن بسیاری از ایرانیان، ایران را ترک کرده اند همیشه این پرسش وجود داشته است که آیا آنان روزی باز خواهند گشت  و در چه شرایطی، ما را بر آن داشت که این پرسش را که در چه شرایطی علاقمند و مایل به بازگشت و زندگی در ایران هستید را با ایرانیان خارج از کشور در میان بگذاریم.

11/3% ابراز داشته اند که در هیچ شرایطی حاضر به بازگشت نیستند و به ترتیب بقیه اظهار نظر ها به شرح زیر بوده است: استقرار یک نظام دموکراتیک  72/8%، امنیت اجتماعی 54/3%، نبود تبعیض در هر زمینه  48/8%، ثبات اقتصادی 43/7%، امنیت شغلی  36/2%

(لازم به یادآوری می داند که جداول آماری این همه پرسی به صورت ریز و ارجاع متقابل و با بیش از

 هزار جدول آماری در زمینه های مختلف برای استفاده کلیه مراکز دانشگاهی، پژوهشگران و تمامی صاحبنظران در انجمن پژوهشگران ایران موجود است.)

 برای دریافت اطلاعات بیشتر میتوانید با دکتر حسین لاجوردی مسئول این پروژه تحقیقاتی

تماس حاصل فرمائید:

hl (at) aciiran (dot) com

http://www.aciiran.com/chekideh1.htm

بازگشت به خانه