بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

فروردين 1387 ـ   آوريل  2008

نمايشگاه كتاب ايراني يا عربي؟

فهيمه خضرحيدری

برگزاري هرساله نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران در ارديبهشت‌ماه، بهار را به فصل فرهنگي سال تبديل كرده است. نمايشگاه كتاب تهران كه از آن به عنوان بزرگ‌ترين اتفاق حوزه نشر ياد مي‌شود اگرچه در طول 20 سال برگزاري فراز و فرودهاي بسياري را پشت سر گذاشته اما همچنان بزرگ‌ترين گردهمايي ناشران كشور در طول هر سال است - كه فارغ از اينكه تا چه حد در رسيدن به اهداف فرهنگي خود موفق بوده است - با حضور گروه قابل توجهي از دوستداران كتاب و نويسندگان و مترجمان و اهل فرهنگ رونق مي‌گيرد و با وجود تمام دردسرهايش فضايي براي تنفس فرهنگ و توجه دوباره به امر مهم و حياتي «كتابخواني» ايجاد مي‌كند.

براي نمايشگاه كتاب امسال هم ناشران داخلي از نيمه اسفند ماه گذشته ثبت‌نام كردند و خبرها حاكي از آن است كه حدود 1400 ناشر داخلي متقاضي شركت در بيست و يكمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران بوده‌‌‌اند. با وجود اين به نظر مي‌رسد فعال‌ترين ناشران در نمايشگاه كتاب امسال ناشران عرب باشند كه قرار است به سياق چند سال گذشته حدود 40 درصد از كتاب‌هاي خود را در نمايشگاه كتاب تهران به توزيع‌كنندگان و خريداران كشورهاي اطراف ايران بفروشند. گفته مي‌شود بيست و يكمين نمايشگاه كتاب تهران مركز تبادل كتاب‌هاي عربي و گلوگاه ارسال اين كتاب‌ها به كشورهاي اطراف ايران به ويژه عراق خواهد بود. نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران به دليل موقعيت جغرافيايي و فرهنگي ايران در منطقه براي ناشران عرب از جمله ناشران امارات، بحرين، چاد، الجزاير، عربستان سعودي، سودان، سوريه، سومالي، عمان، فلسطين، قطر، كويت، لبنان، ليبي، مصر، نيجريه و يمن از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و براي اين گروه از توليدكنندگان كتاب، نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران شاهراهي به سوي بازارهاي كشورهاي همسايه به شمار مي‌آيد. حتي پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه با توجه به روند رو به رشد حضور و فعاليت ناشران عرب در نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران در طول چند سال گذشته اين نمايشگاه در آينده نزديك، به عنوان «بازار كتاب عرب» شناخته شود. اما اين تحول در چينش ناشران شركت‌كننده در نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران در حالي صورت مي‌گيرد كه سهم دست‌اندركاران اروپايي در نمايشگاه كتاب تهران از سال‌هاي پيش كمرنگ‌تر به نظر مي‌رسد و بيم آن مي‌رود كه با ادامه اين روند وجه «بين‌المللي» اين نمايشگاه به وجه «منطقه‌اي» تنزل پيدا كند. در همين حال نمايشگاه سالا‌نه كتاب تهران در حالي نقش پل ارتباطي ناشران عرب با كشورهاي منطقه را به خوبي و بدون كم و كاست بازي مي‌كند كه در تدارك بازار جهاني يا حتي منطقه‌اي براي فروش آثار توليدشده توسط ناشران داخلي چندان موفق ظاهر نشده است و اگرچه حتي بخش ويژه‌اي با نام «بازار جهاني كتاب» هم دست‌كم در دوره‌هايي از برگزاري نمايشگاه فعاليت كرد اما بازاريابي براي محصول ناشر ايراني حتي در سطح منطقه هم موفق نبود. از سوي ديگر نقش مهم ناشران هندي نيز در توليد كتاب‌هاي انگليسي به‌خصوص براي دانشجويان ايراني كه نيازمند مطالعه منابع دست اول روز به زبان انگليسي هستند غيرقابل انكار است اما شواهد امر حاكي از آن است كه برنامه‌ريزي سياستگذاران نمايشگاه كتاب به سمت تنگ‌كردن ميدان رقابت براي ناشران هندي و به نفع ناشران عرب ميل مي‌كند.اما جريان ناشران عرب در حالي در نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران قدرت مي‌گيرد كه بيشتر آثار علمي و تحقيقي روزآمد به زبان انگليسي منتشر مي‌شود و كشور هند نيز پس از انگلستان و ايالا‌ت متحده آمريكا بيشترين توليد كتاب به زبان انگليسي را دارد و مهم‌تر اينكه قيمت چاپ كتاب‌هاي انگليسي زبان هندي نسبت به ساير كشورها بسيار ارزان‌تر و متناسب با قدرت خريد اندك دانشجويان و استادان و اهالي فرهنگ در ايران است. سال گذشته 740 ناشر هندي شش هزار عنوان كتاب انگليسي به نمايشگاه كتاب تهران وارد كرده بودند اما با توجه به حذف اين ناشران از بخش ارزي نمايشگاه امسال چندان روشن نيست كه ناشران هندي تا چه حد از شركت در بيست و يكمين نمايشگاه كتاب تهران استقبال كنند. در همين حال شنيده‌ها حاكي از آن است كه با وجود اعتراض‌هاي ايران به نمايشگاه كتاب پاريس كه اسفندماه سال گذشته در اين شهر فرهنگي - هنري برگزار شد و با وجود شركت نكردن ايران در اين نمايشگاه، قرار است برگزاركنندگان نمايشگاه كتاب پاريس در بيست و يكمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران طرح‌هاي ويژ‌ه‌اي را اجرا كنند و غرفه داشته باشند.اين در حالي است كه جمهوري اسلا‌مي ايران پيش از اين به دليل حضور اسرائيل به عنوان مهمان ويژه نمايشگاه بين‌المللي كتاب پاريس و در اعتراض به اين موضوع در اين نمايشگاه شركت نكرده بود. شركت‌نكردن ايران در نمايشگاه بين‌المللي پاريس اما در شرايطي صورت گرفت كه براساس طرح موجود ميان ايران و فرانسه تبادل كتاب بين اين دو نمايشگاه ظرف پنج سال بايد به سقف نيم ميليون دلا‌ر برسد.

برگرفته از وب سایت اعتماد ملی

www.roozna.com

بازگشت به خانه