بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

فروردين 1387 ـ   آوريل  2008

فتوای قتل دو روزنامه نگار سعودی

بی.بی.سی

صدور فتوای قتل دو روزنامه نگار سعودی، واکنش های گسترده ای در محافل اسلامی و روشنفکری جهان عرب برانگیخته است. بیش از یکصد نویسنده و فعال حقوق بشر عرب با صدور بیانیه ای فتوای یکی از روحانیون بلند پایهء سعودی را که این دو روزنامه نگار را مستحق مرگ دانسته، محکوم کرده اند و در عربستان سعودی نیز بیانیه ای با امضای 92 فعال فرهنگی و اجتماعی در اعلام مخالفت با این فتوا منتشر شده است.

ماجرا از هفتم ژانویه گذشته با انتشار مقاله ای تحت عنوان "اسلام نص و اسلام ستیز" (اسلام النص و اسلام الصراع) در روزنامه سعودی الریاض به قلم عبدالله بن بجاد عتیبی آغاز شد. او در مقاله اش این نظریه را مطرح کرد که لا اله الا الله، یعنی شهادت به یگانگی خداوند که رکن اصلی دین اسلام را تشکیل می دهد، از معنای اصلی آن تحریف شده است. به عقیده عبدالله بن بجاد، عده ای با قرائت خاص خود از اسلام، شهادت به یگانگی خداوند را به معنی نفی دیگر ادیان و همچنین تفاسیر و برداشت های دیگر از دین اسلام تعبیر کردند و با حاکم کردن این تعبیر، مخالفان خود را کافر شمردند و به ستیز با آنان برخاستند.

این مقاله بحثهای زیادی برانگیخت و مقالاتی در نقد و رد آن چاپ شد. یوسف ابا الخیل، روزنامه نگار سعودی در واکنش به مخالفت هایی که مقالهء عبدالله بن بجاد برانگیخته بود مقاله ای نوشت که به بالا گرفتن جنجالها دامن زد. او در مقاله ای با عنوان "داوری اسلام دربارهء دگراندیشان" (الآخر في ميزان الإسلام) در روزنامه الریاض، به بررسی ریشهء واژه کفر در زبان عربی پرداخت و نوشت که استفاده از این واژه در قرآن در مورد پیروان دیگر ادیان، به معنای نفی و ستیز با آنان نیست بلکه منظور قرآن از کافر کسانی است که حقیقت ادیان توحیدی را پنهان و تحریف کرده اند. یوسف ابا الخیل با اشاره به پیمانی که پیامبر اسلام پس از مهاجرت با مدینه با یهودیان این شهر منعقد کرد نوشت که پیامبر در آن زمان یهودیان را کافر نشمرد و تنها پس از عهدشکنی برخی از قبائل یهود بود که آیاتی علیه یهودیان بر پیامبر نازل شد. از دید یوسف ابا الخیل این آیات به معنی رد دین یهود نیست بلکه هدف از آنها یهودیانی است که پیمان شکستند و به ستیز با پیامبر اسلام برخاستند.

یوسف ابا الخیل با استناد به آیات قرآن استدلال کرده که دین اسلام تا زمانی که پیروان ادیان یهود، مسیحیت و صابئین (منداییان) به ستیز با مسلمین برنخیزند آنان را به رسمیت می شناسد و نه تنها آنان را کافر نمی شمرد بلکه مستحق پاداش نزد خداوند می خواند و می گوید که آنان نباید ترس و نگرانی داشته باشند. او در مقاله اش نتیجه گرفته که همان طور که قرآن مخالفان و پیروان دیگر آرا و اندیشه ها را به رسمیت می شناسد و قائل به آزادی بیان است، مجوزی برای کافر شمردن و به ستیز برخاستن، تنها به صرف مطرح کردن عقیده مخالف وجود ندارد.

در پی چاپ این مقاله، مخالفان آن، نظر شیخ عبدالرحمن براک، یکی از فقهای برجسته سعودی را درباره دیدگاه های عبدالله بن بجاد و یوسف ابا الخیل جویا شدند. شیخ عبدالرحمن براک در پاسخ فتوا داد که اگر نویسندگان این مقالات از نظر خود بازنگردند و توبه نکنند، مرتد به شمار می روند و قتل آنان واجب است، پس از مرگ نباید آنان را به شیوه مسلمانان غسل و کفن کرد و به جنازه شان نماز خواند. شیخ عبدالرحمن همچنین برای مسئولان حکومتی واجب دانست که روزنامه الریاض و کلیه افرادی را که در نشر چنین مقالاتی نقش داشته اند مورد بازخواست قرار دهند. او در فتوایی که چهاردهم مارس گذشته صادر شد، با استناد به آیات و احادیث، استدلال کرد که منظور از کافر در دین اسلام کسی است که محمد را پیامبر خداوند نداند و بدین ترتیب بر خلاف آنچه عبدالله بن بجاد و یوسف ابا الخیل نوشته اند، یهودیان و مسیحیان و هر کسی که پیرو دین اسلام نباشد کافر است.

یازده تن از علما و بیست تن از دانشگاهیان سعودی با انتشار اطلاعیه ای از فتوای شیخ عبدالرحمن اعلام حمایت کردند و شماری دیگر از علمای بلندپایه سعودی نیز حمایت خود را از این فتوا طی اظهار نظرهای جداگانه ابراز کردند، اما مفتی اعظم عربستان سعودی، شیخ عبدالعزیز آل شیخ که نظراتش به عنوان احکام رسمی شرعی در این کشور شناخته می شود در برابر این فتوا سکوت کرد و نظری نداد.

عبدالله بن بجاد، در پی صدور فتوای قتل خود، اعلام کرد که بر دیدگاه خود پابرجاست. او در گفتگویی که سایت اینترنتی «العربية نت» با وی کرد ضمن پافشاری بر دیدگاه خود گفت که نباید در برابر فتوای شیخ عبدالرحمن سکوت کرد و سکوت باعث خواهد شد که افراد دیگری نیز با استناد به این فتوا کافر و واجب القتل شمرده شوند و قانون جنگل بر جامعه حاکم خواهد شد.

در بیانیه ای که گروهی از نویسندگان و فعالان حقوق بشر علیه فتوای شیخ عبدالرحمن براک منتشر کرده اند، او و حامیانش را متهم به تروریسم فکری کرده و به آنان لقب علمای ظلمت داده اند. در این بیانیه آمده که شیخ عبدالرحمن و حامیانش اسلام را در انحصار خود می دانند و فکر می کنند که از جانب خداوند سخن می گویند. برخی از نواندیشان نامدار اسلامی در جهان عرب همچون حسن حنفی در مصر و رضوان السید در لبنان از جمله امضاکنندگان بیانیه اند.

در بیانیه 92 فعال فرهنگی سعودی نیز ضمن محکوم کردن فتوای قتل عبدالله بن بجاد و یوسف ابا الخیل تأکید شده که اگر آسیبی به هر یک از این دو روزنامه نگار برسد، مسئول آن شیخ عبدالرحمن براک خواهد بود.

برگرفته از سايت بی.بی.سی

بازگشت به خانه