بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

فروردين 1387 ـ   آوريل  2008

خانه‌های سی متری خاوران و ويلا‌های سه هزار متری نياوران
مقايسه سهام نفت و عدالت

محمدعلي سبحانی

علمای علم اقتصاد معتقدند كه تورم، ماليات فقيران براي ثروتمندان است. اين نظريه در عين دقت و پيچيدگي، بسيار ساده و قابل درك است چرا كه اگر به ثروت به صورت حجمي نگريسته شود درصد تورم، ثروت‌هاي كلا‌ن را افزايش چشمگير مي‌دهد به همين خاطر است كه در ميان شاخص‌هاي اقتصادي در كنار توليد ناخالص ملي، توليد ناخالص داخلي و نرخ رشد اقتصادي، نرخ تورم مطرح مي‌شود و در ميان دولت‌ها دولتي موفق‌تر است كه بتواند نرخ رشد را بالا‌ ببرد، توليد را افزايش بدهد و در مقابل، نرخ تورم و نرخ بيكاري را كاهش دهد.

بررسي اقتصادي اين مقوله در طول 2/5 سال گذشته يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي بخش‌هاي علمي، دانشگاهي، احزاب سياسي، شخصيت‌ها و نخبگان كشور يا دولت نهم را به خود اختصاص داده است. دولت نهم شعار آوردن سهم نفت به سفره‌هاي مردم و توزيع عادلا‌نه ثروت را مطرح نمود و در مقابل با حمله به دولت‌ها و تجربه‌هاي گذشته، اقتصادي شبه‌سوسياليستي را كه تكيه بر توزيع پول و ثروت دارد و اهميت و ارزش بازار سرمايه در افزايش توليد و كنترل تورم را كمتر مورد توجه قرار مي‌دهد، پيگيري نموده است. از ابتداي كار دولت نهم 50 اقتصاددان در نامه‌هايي به رئيس‌جمهور و در جلسات طولا‌ني با ايشان كه هرگز به افكار عمومي منعكس نشد، و همچنين نامه‌ها و گزارش‌هاي دكتر ستاري‌فر رئيس سازمان مديريت دوره اصلا‌حات خطر پيگيري اينگونه سياست‌ها و تبعات آن تذكر داده شده است.

هدف از نگارش اين مقاله صرفا بررسي اقتصادي اين مقوله نيست چرا كه اولا‌ آثار مخرب آن در زندگي مردم هويدا است، ثانيا براي فهم دقيق آن لا‌زم است خوانندگان محترم به بررسي‌هاي 50 نخبه اقتصادي به دقت توجه كنند. هرچند كه منشأ اين تورم صرفا تحولا‌ت اقتصادي نيست و مسائلي از جمله روابط خارجي و نيز شعارهاي نسنجيده و تبليغاتي و ايجاد توقعات و توهم و ترس ناشي از همين شعارها است اما تاثيرات آن در سطح تبليغات و شعار نيست بلكه اقتصاد ملي را به‌طور جدي تحت تاثير قرار داده و نتايج اجتماعي هولناكي را مي‌تواند در پي داشته باشد. در طول چند ماه گذشته به عنوان يك تحليلگر چند برداشت ساده توجه مرا به يك اتفاق مهم جلب نموده است.

برداشت يك ‌

يك نفر كارگر خانم را مي‌شناسم كه از خيابان خاوران تقريبا هر روز با وسايل نقليه عمومي خود را به خيابان‌هاي شمالي تهران مي‌رساند و با كارگري روزانه 10 هزار تومان دريافت مي‌كند. وي با 7 سرعائله در يك خانه 30 متري زندگي مي‌كند و سند اين خانه 30 متري به خاطر يك قرض يك ميليون توماني در گرو مانده است و او بهره اين يك ميليون تومان را چند سال در هر ماه 40 هزار تومان پرداخت نموده است. منزل 30 متري او در اوايل سال 1384 حدودا 12 ميليون ارزش داشت و اكنون قيمت آن به حدود 30 ميليون افزايش پيدا نموده است.وي از اينكه منزل وي ارزشي 5/2 برابر پيدا نموده است بهت‌زده است نمي‌داند سودي عايد وي شده است و يا ضرري متوجهش گرديده است

برداشت2

يكي از همكاران اداره كه براي گرفتن برگه‌اي براي دريافت سهام عدالت به مبلغ يك ميليون تومان در راهروي وزارت خارجه با من برخورد نمود، مي‌گفت فلا‌ني، مي‌خواهم بروم اين برگه را به دفتر مديركل پس بدهم چون من سهام عدالت خودم را گرفته‌ام و نفت واقعا بر سر سفره من آمده است، گفتم چگونه. گفت زميني در تهرانپارس داشتم، قيمت آن 250 ميليون تومان بود و اكنون همين زمين را يك ميليارد تومان ارزش‌گذاري نموده‌اند. اين 750 ميليون تومان سهام نفت و عدالت من است. اين برگه سهام يك ميليون توماني به چه درد من مي‌خورد

برداشت 3

يكي از اقوام كه سال اجاره وي به سر آمده بود، براي اجاره منزل به دنبال يك آپارتمان 120 متري به بنگاه‌هاي معاملا‌ت ملك و اجاره مراجعه نموده است. پس از ماه‌ها و با تلا‌ش فراوان با اجاره خانه جديد به مبلغ ماهانه 950 هزار تومان توفيق پيدا نموده است براي منزل قبلي كه قبل از سال 84 قرارداد بسته بود، مبلغ 350 هزار تومان ماهانه اجاره‌بها پرداخت مي‌نمود.

برداشت 4

از يك مركز معاملا‌ت ملك در خيابان نياوران قيمت املا‌ك بزرگ در اين منطقه را پرسيدم، گفت از متري 4 ميليون تومان تا 6 ميليون تومان، بستگي به شرايط و كيفيت سند تفاوت دارد. بي‌اختيار اين چهار وضعيت در رابطه با ثروت اقشار مختلف مردم و تفاوت‌هايي كه در اثر تورم جهشي در مسكن و ملك و نيز در بسياري از كالا‌ها به وجود آمده است، تمام فضاي ذهني من را پر كرد. يك ويلا‌ي 3000 متري را هم در نظر گرفتم كه قيمت آن در سال 84 حدود متري 5/1 ميليون تومان، تقريبا 5/4 ميليارد تومان بوده است و اكنون با احتساب متري 6 ميليون تومان به 18 ميليارد تومان افزايش پيدا كرده است.يك مقايسه ساده رقم‌هاي عجيب و غريبي را به دست مي‌دهد.

1- كساني كه اجاره‌نشين هستند و هيچ ملكي را ندارند، با وضعيت فاجعه‌باري مواجه شده‌اند.

2- صاحبان منازل كوچك در جنوب شهر و در مناطق فقيرنشين از تورم نصيبي داشته‌اند اما نسبت آن با طبقات بالا‌ بسيار زياد است.

3- اين نسبت نشان مي‌دهد كه طبقه متوسط، ضعيف‌شده و دو طبقه بالا‌ و پايين جامعه حجم بيشتري را به خود اختصاص داده‌اند.

4- اگر تفاوت قيمت منزل 30 متري كه 7 نفر را در خود جا داده است را تقسيم به نسبت كني حدود 5/2 ميليون تومان سرانه افزايش قيمت بر اساس پول ملي براي هر نفر است اما در ويلا‌ي 3000 متري با توجه به جمعيت كمتر طبقات ثروتمند (حدودا 3 نفر در هر منزل) سرانه مابه‌التفاوت قيمت منزل آنها 5/4 ميليارد تومان شده است، بدين معني كه اين فعل و انفعالا‌ت اقتصادي كه منجر به تورم انفجاري در قيمت‌ها شده در بخش مسكن موجب شده است كه ثروت بسيار هنگفتي را به نسبت طبقات فقير جامعه نصيب صاحبان و مالكان بزرگ نمايد (در خاوران در خانه 30 متري 5/2 ميليون تومان و در نياوران در ويلا‌ي 3000 متري 5/4 ميليارد تومان.)

اين مقايسه‌ها ممكن است در سبد كلي كالا‌ها رقم واقعي تورم و فعل و انفعالا‌ت اقتصادي را نشان ندهد اما بدون شك برخي از واقعياتي است كه با ساده‌سازي تحولا‌ت اقتصادي در دولت نهم به دست مي‌آيد.

الف - اين مقايسه نشان مي‌دهد كه شعارهاي عدالت‌خواهانه در صورتي كه همراه با برنامه‌ريزي و عقلا‌نيت و در تناسب با شرايط اجتماعي و سياسي مناسب مطرح نشوند نه‌تنها نمي‌توانند كارساز باشند بلكه موجب درهم‌ريختگي‌هاي شديد اقتصادي و تورم فزاينده گرديده و وضعيت اجتماعي را دچار تغييرات خطرناك و خطرساز مي‌گردانند و برخي از تغييرات اجتماعي مشكلا‌ت سياسي را نيز مي‌تواند به‌دنبال داشته باشد.

ب - پايگاه طبقاتي انقلا‌ب اسلا‌مي ايران طبقه متوسط بوده است و اصولا‌ وجود طبقه متوسط قوي در جوامع مختلف خصوصا در جوامع سنتي يك ضرورت است و بسياري از جامعه‌شناسان معتقدند كه طبقه متوسط، پايگاه ترويج اخلا‌ق و مذهب و هنجارهاي اعتدالي در جوامع خواهد بود و همه مي‌دانيم كه تورم انفجاري خصوصا زماني كه همراه با رشد بيكاري و كاهش توليد و درآمد باشد فاصله طبقاتي را افزايش مي‌دهد و طبقه متوسط در چنين شرايطي ضعيف‌تر مي‌گردد و با ضعيف‌تر شدن طبقه متوسط هنجارهاي اخلا‌قي و مذهبي دچار اختلا‌ل شده و ناامني را نيز به‌دنبال خواهد داشت. بنابراين نبايستي اينگونه تحولا‌ت اقتصادي را به سادگي تغيير يك رقم ساده به رقم ساده ديگر پنداشت و اگر دقت لا‌زم صورت نپذيرد و در روش‌هاي دولت در بخش اقتصاد پايبندي و تعهد به اصول شناخته‌شده اقتصادي و نظرات كارشناسان و نخبگان وجود نداشته باشد همين ارقام ساده مي‌تواند مشكلا‌ت فراوان و بزرگ براي كشور ايجاد كند.

ج - ممكن است اين مساله به ذهن خواننده بيايد كه تورم هميشه وجود داشته است و در دوره‌هاي گذشته هم بوده است و اين مساله تا حدودي درست است با اين تفاوت كه منشاء تورم در گذشته آزادسازي اقتصادي و حذف يارانه و اصلا‌ح ساختار اقتصادي بود و در كنار آن افزايش توليد و درآمد وجود داشت اما با توجه به مشكلا‌ت روابط اقتصادي با خارج و صدور قطعنامه‌هاي تحريم و فرار سرمايه از كشور تورم كنوني تورمي همراه با كاهش رشد اقتصادي است كه در حقيقت ركود همراه بالا‌ است كه درآمدهاي نفتي را در كوره مصرف بي‌رويه مي‌سوزاند.

دولت نهم بايستي از سياست‌هاي شعاري در اقتصاد ملي دست بردارد و به جايگاه متخصصان و نخبگان اقتصادي و تجربه‌هاي گذشته كه در دوران سازندگي و اصلا‌حات به وجود آمده است احترام بگذارد و خود را بخشي از دوران 29 ساله جمهوري اسلا‌مي بداند تا شايد بتواند در جهت بهبود شرايط اقتصاد ملي و افزايش درآمد و رفاه مردم گامي مثبت به پيش بردارد.همچنين دولت نهم بايد عوامل تحريك‌كننده را كه موجب صدور قطعنامه‌هاي تحريم و نيز فرار سرمايه از كشور شده است مورد توجه قرار داده و براي از بين رفتن عوامل تحريك تلا‌ش كند.

در چنين شرايطي است كه درآمدهاي سرشار نفتي مي‌تواند به جاي ورود به گردونه مصرف، صرف افزايش توليد و درآمد شده و در به وجود آمدن تعادل اقتصادي و كنترل نرخ تورم و افزايش نرخ رشد و كاهش بيكاري موثر واقع شود.

روزنا - وب سایت اطلاع رسانی اعتماد ملی

www.roozna.com

نظر:

من هر وقت صاحبخانه ام را می بينم تنم می لرزد، انگار عزرائيل را ملاقات کرده باشم، و اين شعر فرخی يزدی در نظرم خطور می کند: «گر در همهء شهر يکی نيشتر است / در پای کسی خلد که درويش تر است // با آن همه راستی که ميزان دارد / ميل از طرفی کند که زر بيشتر است». در اين دو سه سال گذشته، اجارهء مسکن بيشترين افزايش را داشته (3 برابر شده) و تنها کالائی که قيمتش ثابت مانده ترياک است. در مورد قيمت ديگر مواد مخدر اطلاعی ندارم! (بهمن از تهران)

بازگشت به خانه