بازگشت به خانه  |   فهرست موضوعی مقالات و نام نويسندگان

5 بهمن 1386 ـ 25 ژانويه 2008

چرا حکومت های ايدئولوژيک درمان ناپذيرند؟

ناصر مستشار

موقعی بود که در جنبش روشنفکری چپ در ايران و جهان، نيروهای معدودی جرات داشتند تا ايدئولوژی بلشويسم، پديده سياسی و تاريخی که يک انقلاب را رهبری کرده بود را بعنوان حرکتی ارتجاعی و کودتائی خطاب نمايند. اما در حال حاضر تعداد منتقدينی که دورانی در تفکر بلشويسم دستی داشته اند هرچه بيشتر افزوده می گردد!

اين در حاليست که اگر در دوران حاکميت بلشويسم کسی به اين تفکر انتقادی می کرد بسرعت آنرا نغمه امپرياليستی وارتجاعی می ناميدند ولی هم اکنون اگر کسی از بلشيويسم طرفداری کند مرتجع است؟ اما در حال حاضر بيشتر طرفداران کمونيسم در انتقاد از لنين اما به دفاع از انديشه های مارکس عقب نشينی کرده اند. افرادی که به بلشويسم انتقاد داشتند بسيار قليل اما از شجاعت و درايت و مطالعه علمی بسيار بالائی برخوردار بودند تا انتقاد های خود را علنی نمايند چرا که خود آنها در انقلاب اکتبر شرکت فعال داشتند ودر به ثمر رساندن آن انقلاب نقش بسزائی از خود نشان داده بودند واز نزديک همه رهبران و دست اندرکاران انقلاب اکتبر را ازنزديک می شناختند و به آسودگی می توانستند انحرافات وجعليات وجناياتی که از آن انقلاب ناشی شده بودرا به نقد بکشند.

آنهائی که رهبران انقلاب بلشويسم را به لحاظ ايدئولوژيک به زير انتقاد برده بودند خود نيز به ايدولوژی و بيماری ايدئولوژيک تروتسکيسم گرفتار آمده بودند و تمام کمبود ها را در قرار نگرفتن شخصيت با نفوذ تروتسکی در کادر رهبری شوروی در بعد از مرگ ولاديمير لنين ارزيابی می کردند. آنها با استناد به توصيه لنين که سفارش کرده بود تا از صعود استالين به سطح رهبری شوروی جلوگيری نمايند همواره تمام نواقص را در شخصيت استالين جستجو می کردند اما استالين توانسته بود با مشت آهنين جامعه عقب مانده روسيه را صنعتی نمايد ودر جنگ جهانی دوم در برابر فاشيسم آلمان،شوروی را به پيروزی برساند. اما پس از کمتر از يک دهه بعد از پايان جنگ جهانی دوم ،نکيتا خرو شچف در کنگره حزب کمونيست دست به افشاگريهای بسيار شگفت انگيزی عليه استالين زد وچهره واقعی اورا به مردم شوروی نشان داد.

بعد ها ثابت شد که انقلابی که با شعارهای دمکراتيک، صلح ،نان در دوران جنگ وگرسنگی مردم اما در يک جامعه نيمه فئودالی نيمه صنعتی به پيروزی رسيده بود اساسا برابر تئوريهای مارکس نمی توانست سوسياليستی بوده باشد. حکومت ايدئولوژيک حاکم بر روسيه هر چقدر جلو می رفت و با موانع و مشکلات عديده ائی روبرو می شد ناخودآگاه انقلاب اکتبر را باز خوانی می کردند تا انحرافات ريشه ائی را در آن واقعه تاريخی جستجو نمايند، واقعه تاريخی که چهره جهان را تغيير داده بود نمی توانست براحتی از عظمت خويش عقب نشينی نمايد اما بالاخره با روی کار آمدن گورباچف که با قصد اصلاحات به قدرت رسيده بود در همان آغاز اصلاحات به حکومتی که از انقلاب اکتبر برخاسته بود فرو ريخت و برای هميشه به بايگانی تاريخ سپرده شد. پس از آن حکومت روسيه از شکل ايدولوژيک خارج گرديد ودر مسير حکومت های رايج جهان قرار گرفت!

اينک بازنگری به انقلاب سال پنجاه وهفت ايران در ميان شرکت کنندگان فعال آن آغاز شده است. انقلابی که مانند انقلاب اکتبر چهره بخشی وسيعی از جهان را که به دنيای اسلام تعلق داشت به تحرک در آورده بود!در حال حاضر بحث های بسياری در مورد انقلاب پنحاه وهفت حول اين محور که چه می خواستيم وچه شد شروع شده است؟ بخش وسيعی که خود را به خمينی نزديک می دانند در بررسی های خود به اين نتيجه رسيده اند که ميوه چينان وفرصت طلبان حکومتی در حال مصادره انقلاب در جهت منافع خود حرکت می نمايند. اين در حاليست که اکثر متوليان انقلاب اسلامی هنوز زنده اند و کمافی سابق از پست های کليدی نيز برخوردارند! همه منتقدان به حاکميت به اين نتيجه کليدی در بحث ايدئولوژيک رسيده اند که انقلاب اسلامی مانند صدر اسلام پس از پايان خلافت راشدين به انحراف گرائيده است وحکومت در دست خلفای اموی قرار گرفته است که امام حسين را نيز به شهادت رساندند.

مطمئنا دامنه اين بحث ها در اين دوران که با رد صلاحيت بخش وسيعی از کانديداهائی که در انقلاب ۵۷ شرکت فعالی داشته اند همزمان شده است ، باعث گسترش اختلافات جناحی بر سر حقانيت هر کدام از قرائت ها از اسلام وآماج های انقلاب اسلامی را سبب خواهد شد که هيچ ربطی به مردم ندارد؛ چرا که همه اين نزاع ها برای بدست گيری نهاد قدرت از جانب جناح های در گير در نظام جمهوری اسلامی را بيان می کند!

موضع نيروی دمکرات وسکولار مانند سابق روشنگری و آگاهی رسانی به مردم برای دستيابی به يک حکومت سکولار خواهد بود نه شرکت در دعواهای جناحی حاکميت وحمايت از اين جناح و يا آن جناح منتهی نخواهد شد!

 بازگشت به خانه